Wpisz aby wyszukać

Udostępnij

Emolienty to substancje, które stosuje się bezpośrednio na powierzchnię skóry. Ich zadaniem jest poprawa ogólnej kondycji skóry i przywrócenie prawidłowego jej funkcjonowania. Skąd bierze się niezwykła popularność emolientów i dlaczego tak często rekomendowane są przez lekarzy dermatologów i pediatrów?

Emolienty

Na rynku aptecznym dostępne są kosmetyki emolientowe służące do pielęgnacji ciała (kremy, balsamy, lotiony), a także formuły myjące (żele, emulsje, olejki). Określane są one mianem dermokosmetyków, ponieważ ich formuły zostały przebadane pod względem składu i  bezpieczeństwa stosowania u dzieci i dorosłych ze skórą suchą i wrażliwą, skłonną do alergii, a nawet zmienioną chorobowo w atopii.

Jak działają emolienty?

  • zapobiegają odparowywaniu wody z naskórka poprzez działanie okluzyjne,
  • zmiękczają skórę poprzez zwiększanie stopnia jej hydratacji,
  • dostarczają składniki lipidowe uzupełniające tzw. cement międzykomórkowy,
  • zmniejszają świąd i podrażnienia skóry,
  • minimalizują ryzyko rozprzestrzeniania się zakażenia – działanie antyseptyczne,
  • zapobiegają stanom zapalnym.

Okazuje się, że w tak bardzo zindustrializowanym i zurbanizowanym świecie najbardziej zmęczona wydaje się być właśnie nasza skóra. Pełniąc na co dzień funkcje barierowe, chroni nasz organizm przed wpływem środowiska zewnętrznego. Zapewnia tym samym stabilność środowiska wewnętrznego (homeostaza) organizmu. Jednak zmaganie się z ogromną ilością alergenów, substancji drażniących czy wręcz toksycznych znajdujących się w powietrzu, wodzie, pożywieniu, ubraniach, przedmiotach domowego i powszechnego użytku bardzo poważnie narusza naturalną fizjologię skóry.

Przy takich zagrożeniach nawet zdrowa skóra staje się nadmiernie przesuszona i skłonna do podrażnień. Składniki, które niszczą płaszcz lipidowy skóry, pozwalają na wnikanie w jej głąb alergenów i innych czynników drażniących. Dochodzi do upośledzenia funkcji warstwy rogowej naskórka i nadmiernej utraty wody. Pojawiają się objawy tzw. wyprysku kontaktowego czy alergicznego. Natężenie czynnika drażniącego i czas jego działania decydują o stopniu nasilenia objawów.

Powody przesuszenia skóry

  • niewłaściwie zbilansowana dieta,
  • składniki kosmetyków (np. retinoidy),
  • klimatyzacja,
  • niewłaściwe oświetlenie,
  • zbyt niskie lub zbyt wysokie temperatury,
  • promieniowanie UV,
  • stosowanie detergentów i innych substancji chemicznych.

Emolienty na atopowe zapalenie skóry (AZS)

Należy jednak pamiętać, że obserwowana nadmierna suchość, zaczerwienienie, nieprawidłowe złuszczanie naskórka może być także wynikiem zaburzeń w jego budowie i funkcji jak ma to miejsce w atopowym zapaleniu skóry (AZS), łuszczycy, rybiej łusce i innych dermatozach. Objawy nadmiernej suchości skóry mogą być efektem ubocznym terapii lekowej, innych chorób ogólnoustrojowych czy po prostu wynikiem starzenia się skóry.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) uważane jest za chorobę cywilizacyjną. Na początku XX wieku objawy AZS obserwowano u 1% populacji, obecnie szacuje się, że na świecie występuje u 10-20% dzieci i u 1,6-10% osób dorosłych. W Polsce zanotowano wzrost zachorowań na AZS w dużych miastach, natomiast spadek w środowiskach wiejskich.

Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą chorobą zapalną skóry przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń. Może współistnieć z astmą oskrzelową, alergicznym nieżytem nosa czy alergią pokarmową.

Choroba zazwyczaj rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie pojawieniem się zmian skórnych (w 1. roku życia – u ok. 60% pacjentów, do 5. roku życia – u 90% pacjentów). Jednak w ostatnich latach obserwuje się przypadki zachorowań także w wieku dorosłym, po 40. roku życia, a nawet później. Choroba rozwija się w efekcie interakcji pomiędzy czynnikami genetycznymi, immunologicznymi i środowiskowymi, i jest ściśle związana z uszkodzeniem bariery naskórkowej w zakresie jej struktury i funkcji.

Bariera ta traci spójność i szczelność z uwagi na zmniejszenie ilości lipidów w przestrzeni między komórkami keratynocytów warstwy rogowej naskórka. Obniżona zostaje ilość ceramidów, sfingolipidów i wolnych kwasów tłuszczowych, a to właśnie ceramidy odpowiadają za utrzymanie prawidłowej wilgotności oraz szczelności bariery naskórkowej. Biorą też udział w procesie wzrostu, różnicowania i złuszczania keratynocytów. A zatem ich deficyt powoduje utratę wody z naskórka (TEWL – transepidermal water loss), wysuszenie sprzyja zasiedleniu drobnoustrojami, otwiera wrota dla alergenów ze środowiska zewnętrznego, co wywołuje i nasila stan zapalny w skórze. Pojawia się trudny do opanowania świąd skóry, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie w ciągu dnia i przespanie spokojnie nocy.

Zastosowanie emolientów powoduje poprawę stanu skóry w przebiegu łagodniejszych postaci AZS, a więc jest ona lepiej nawilżona i natłuszczona, chroniona przed czynnikami zewnętrznymi, następuje stopniowe zredukowanie świądu, wydłużenie okresów remisji. W przypadku profilaktycznego stosowania emolientów opóźnione zostaje pojawienie się pierwszych symptomów choroby. Jak wykazano w badaniach nad emolientami z linii A-derma Exomega Control – ich regularna aplikacja pozwala zmniejszyć ilość stosowanych miejscowo leków glikokortykosteroidów (tzw. efekt oszczędzający steroidy). Jest to niewątpliwym efektem dodatnim terapii.

Rodzaje i właściwości emolientów

Popularne emolienty chętnie stosowane w produktach kosmetycznych to oleje mineralne i parafiny znane pod nazwą: olej parafinowy (INCI: Paraffinum Liquidum), wazelina (INCI: Petrolatum). Są one przeznaczone dla skóry wrażliwej i atopowej osób dorosłych i dzieci. Ich działanie polega na tworzeniu na skórze filmu ochronnego (okluzji), zabezpieczającego przed naskórkową utratą wody (TEWL), co zapewnia skórze utrzymanie właściwego poziomu nawilżenia. Wytworzony cieniutki film chroni nadkażoną skórę przed nowymi alergenami. Pozwala też na skuteczniejsze wchłanianie innych składników aktywnych.

emolienty

Parafiny tradycyjnie już od wielu lat są stosowane w kosmetykach i produktach farmaceutycznych. Stanowią bazę maści i leków podawanych miejscowo na skórę zmienioną chorobowo, ze względu na silne działanie okluzyjne i bezpieczeństwo stosowania nawet dla bardzo wrażliwej skóry – są stabilne, nie ulegają przemianom. Te stosowane w kosmetykach charakteryzują się wysokim stopniem czystości. Mają także wysoki profil bezpieczeństwa, po aplikacji na skórę działają jedynie powierzchniowo, nie wnikają w jej głąb, ponieważ mają inna budowę niż lipidy naskórka. Nie powodują więc reakcji alergicznych, podrażnień i nie kumulują się w organizmie.

Stosowanie czystego oleju parafinowego czy wazeliny może czasem spowodować zaburzenie funkcji barierowych skóry i przy wielokrotnej aplikacji paradoksalnie prowadzić do przesuszenia skóry (podobnie jak jest to w przypadku stosowania czystej oliwy z oliwek i innych olejów roślinnych). Efekt ten nie dotyczy kosmetyków, które są mieszaniną wielu substancji. Dodatek np. silikonu, mirystynianu izopropylu lub innego surowca tłuszczowego skutecznie rozwiązuje ten problem.

Emolienty przeciwdziałają defektowi bariery naskórkowej, uzupełniając braki lipidów w macierzy zewnątrzkomórkowej warstwy rogowej. Dostarczają jej cennych ceramidów, cholesterolu, NNKT (niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych), czyli tych wszystkich składników, dzięki którym bariera naskórkowa jest szczelna i w pełni zintegrowana. Istotne działanie wykazują tutaj naturalne oleje roślinne, które są bogatym źródłem witamin, mikroelementów, kwasów tłuszczowych.

Nienasycone kwasy tłuszczowe a AZS

Nienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nie są przez organizm wytwarzane, dlatego, podobnie jak witaminy, muszą być dostarczane z zewnątrz np. z pożywieniem. Należą do nich: kwas γ-linolenowy (omega 6), linolowy i arachidonowy. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe charakteryzują się korzystnym oddziaływaniem na skórę: łatwo się wchłaniają, mają działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne, biorą udział w produkcji sebum, hamują proces utraty wody oraz opóźniają proces rogowacenia naskórka. Niedobór NNKT może wywołać atopowe zapalenie skóry, wysuszanie i złuszczanie się skóry, szorstkość, co prowadzi do obniżenia odporności na infekcje, nasila kruchość naczyń. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe pozyskujemy z wielu naturalnych olejów np. z: wiesiołka, ogórecznika, awokado, migdałowego, lnianego, brzoskwiniowego, winogronowego, z orzechów makadamia, z kiełków pszenicy, a także z konopi siewnych.

Olej makadamia otrzymywany jest z orzechów Macadamia Ternifolia pochodzących z Australii, aktualnie uprawianych także w rejonie Ameryki Południowej. Podobnie jak olej z awokado – dostarcza skórze nienasyconych kwasów tłuszczowych i fosfolipidów, doskonale nawilża (poprzez ograniczenie TEWL) oraz uelastycznia skórę.

Olej Canola natłuszcza i zmniejsza podrażnienia, wygładza naskórek, jest bogaty w witaminę E.

Olej winogronowy pozyskiwany z pestek winogron charakteryzuje się wysoką zawartością kwasu linolowego. Ma właściwości ochronne i zapewnia prawidłową strukturę cementu międzykomórkowego. Dodatkowo wygładza delikatny i suchy naskórek.

Olej z konopi siewnych jest naturalnie bogaty w NNKT. Posiada właściwości antyseptyczne i antyoksydacyjne, a dzięki właściwej proporcji kwasów omega-3 do omega-6 posiada silne działanie przeciwzapalne (hamuje mediatory stanu zapalnego) oraz regenerujące.

Trójglicerydy kaprylowo-kaprynowe to emolienty uzupełniające niedobory lipidów w cemencie międzykomórkowym, natłuszczają skórę i ograniczają transepidermalną utratę wody. Zmniejszają ryzyko podrażnień spowodowanych przez szkodliwe czynniki zewnętrzne.

Trójglicerydy z kukurydzy otrzymywane są z tłoczonego na zimno oleju z nasion kukurydzy (Zea). Chronią skórę przed występowaniem podrażnień i łagodzą uczucie świądu. Dzięki zawartości kwasu linolowego wzmacniają barierę hydrolipidową naskórka i natłuszczają skórę.

Działanie emolientów polegające na przyciąganiu i trwałym wiązaniu wody w warstwie rogowej naskórka zapewniają tzw. humektanty – czyli związki silnie higroskopijne. Zaliczamy do nich: mocznik, kwas mlekowy, kwas hialuronowy, glicerol, aloes, panthenol.

Emolienty mogą również poszczycić się udokumentowanym w badaniach działaniem przeciwzapalnym poprzez hamowanie aktywności cyklooksygenazy (bioaktywny olej z konopi siewnych, wyciąg z owsa Rhealba) oraz działaniem przeciwświądowym (obecność alantoiny, polidokanolu, oleju konopnego).

Rekomendacje ekspertów europejskich w dziedzinie dermatologii w 2018 roku wyłoniły grupę tzw. „Emolientów Plus”. Są to dermokosmetyki, które zawierają dodatkowo aktywne substancje „niemedyczne” takie jak flawonoidy czy saponiny, wykazujące silniejsze działanie przeciwzapalne i odbudowujące barierę naskórkową (np. wyciąg z owsa Rhealba w połączeniu z cząsteczką BioVect zawierającą m.in. naturalny emolient – trójglicerydy kaprynowo-kaprylowe i glicerol jako humektant).

Najnowsze rekomendacje europejskie dotyczące leczenia AZS wskazują, że emolienty to istotny element terapii. Zostały przyjęte jako podstawa tzw. piramidy terapeutycznej. Regularna pielęgnacja emolientami jest obowiązkowym i najbardziej podstawowym elementem leczenia. I to niezależnie od intensywności choroby. Równie ważne jest stosowanie ich w profilaktyce AZS przede wszystkim u osób z grupy ryzyka (dziedziczenie genetyczne), jak i u chorych w celu wydłużenia fazy remisji.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.

Tagi::

Być może spodoba Ci się