Jak szybko postępuje choroba Alzheimera?

Jak pokazują dane demograficzne, społeczeństwo polskie starzeje się. Udział osób w wieku poprodukcyjnym (60-65+) wynosi ok. 8 mln, czyli mniej więcej 20% społeczeństwa. Seniorzy stanowią więc bardzo dużą grupę społeczną. Wielu myśli pewnie, że osiągając wiek emerytalny, w końcu odpocznie, zacznie podróżować, poświęci się pasji lub wnukom, lecz zazwyczaj bywa inaczej. Wraz z wiekiem, coraz częściej coś nas boli, dokucza i sprawia, że funkcjonowanie staje się trudne.

Życie seniora wcale nie jest wesołe, jak mówią słowa piosenki, a wręcz przeciwnie, jest to czas, kiedy ciało i umysł zaczynają płatać różnego rodzaju figle. Zapominamy o wizycie lekarskiej, o tym, czy już zażyliśmy leki, gdzie położyliśmy klucze od samochodu. Wtedy właśnie powinna się zaświecić lampka ostrzegawcza – może to choroba Alzheimera, a może jednak nie? Aby rozwiać wątpliwości lub skłonić państwa do analizy nad sobą, postaram się przybliżyć nieco tę jednostkę chorobową.

Na czym polega choroba Alzheimera?

Jest to choroba neurodegeneracyjna, polegająca na zwyrodnieniu układu nerwowego. Należy do grupy chorób określanych mianem zaburzeń otępiennych. W wyniku jej występowania dochodzi do zmian zanikowych w obrębie mózgu, a ściślej rzecz biorąc, w korze mózgowej, odpowiedzialnej za mowę, pamięć i myślenie.

Mimo nieudowodnionej etiologii, za główne przyczyny występowania Alzheimera przyjmuje się:

• mutacje genetyczne,
• występowanie niespecyficznych białek (amyloid, tau),
• dziedziczenie.

Mutacje genetyczne najczęściej dotyczą pseliny 1 i 2 (PS-1 PS-2), a także białka prekursorowego amyloidu (gen APP). 

Natomiast białka, są fizjologicznie występującymi składnikami, które dopiero po osiągnięciu bardzo wysokich stężeń zapoczątkowują procesy degradacyjne mózgu. Amyloid tworzy płytki pomiędzy neuronami, zakłócając ich funkcjonowanie. Tau zaś, tworzy twory zwane splątkami neurofibrylarnymi, które powodują blokowanie systemu transportu w neuronach. Oba wymienione białka są toksyczne dla struktur układu nerwowego, a konsekwencją ich działania na mózg jest nie tylko występowanie zaburzeń czynności neuronów, lecz także stopniowe ich obumieranie.

Dziedziczenie występuje u około 1% przypadków i nazywane jest wówczas rodzinną chorobą Alzheimera o wczesnym początku. Istotny jest bowiem fakt wystąpienia symptomów chorobowych i diagnozy około 30. roku życia.

Etapy rozwoju Alzheimera

Choroba Alzheimera to dolegliwość rozwijająca się powoli, lecz powodująca bardzo dużo problemów w codziennym życiu. Wyróżniamy trzy etapy chorobowe zwane także fazami otępienia:

1. wstępne stadium (określane także jako łagodne otępienie),
2. stadium umiarkowane,
3. stadium zaawansowane.

Dla każdego z etapów choroby charakterystyczne są poszczególne objawy.

Objawy otępienia łagodnego:

• pacjent jest rozkojarzony, nie potrafi skupić się na wykonywanej czynności,
• ma problemy z pamięcią i zapamiętaniem nowych informacji,
• zadaje ciągle te same pytania, nie zdając sobie z tego sprawy,
• miewa huśtawki nastroju i stany depresyjne,
• izoluje się od otoczenia i unika kontaktu z ludźmi,
• potrzebuje pomocy i opieki w codziennym funkcjonowaniu.

Objawy otępienia umiarkowanego:

• problemy z pamięcią pogłębiają się,
• występują zaburzenia mowy i problemy z orientacją przestrzenną,
• pacjent miewa objawy psychotyczne, tj. omamy i urojenia,
• jest agresywny, rozdrażniony, cierpi na bezsenność,
• pacjent czasem nie rozpoznaje twarzy członków rodziny i przyjaciół,
• konieczna jest stała opieka nad pacjentem.

Objawy otępienia zaawansowanego:

• pacjent jest zupełnie zależny od innych, nie jest w stanie samodzielnie się ubrać, spożyć posiłku czy umyć,
• rozmowa z nim jest niemożliwa (zapomina słów),
• w ogóle nie poznaje osób bliskich, a nawet własnego odbicia w lustrze,
• ma problemy z chodzeniem, nietrzymaniem moczu i kału.

Choroba Alzheimera jest nieuleczalna i niesłychanie uciążliwa zarówno dla samego chorego, jak i dla rodziny i opiekunów. Jest procesem powolnej utraty kontroli nad samym sobą. Upośledza, prowadzi do niepełnosprawności umysłowej i w konsekwencji całkowitej zależności od innych osób. W znacznym sposób przyczynia się do wyniszczenia organizmu, powstawania wielowymiarowych zaniedbań, a także istotnie skraca dalsze trwanie życia. Szacuje się, że osoba chora żyje przeciętnie od 3 do 10 lat od momentu diagnozy. Najczęstszą przyczyną zgonu u osoby chorej na Alzheimera jest odwodnienie, zapalenie płuc lub jego powikłania. Nie ma skutecznej metody leczenia. Stosowane są jednak preparaty powodujące spowolnienie rozwoju choroby i łagodzące objawy towarzyszące, tj. galantamina, donepezil i rywastygmina.

Choroba Alzheimera to dolegliwość z wieloma niewiadomymi: nieznana jest jej przyczyna, brak skutecznego leczenia, a także brak wpływu na tempo rozwoju choroby. Mimo tak wielu znaków zapytania i pytań nadal będących bez odpowiedzi, osoby chore lub podejrzewające chorobę powinny korzystać ze specjalistycznej opieki lekarskiej (lekarza POZ, neurologa, geriatry). Na każdym etapie choroby bardzo ważne jest także wsparcie rodziny i bliskich. Choroby nie cofniemy, ale możemy choremu zapewnić bezpieczeństwo i stworzyć mu strefę komfortu.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.