Czym jest ChAD czyli choroba dwubiegunowa afektywna

Szacuje się, że choroba dwubiegunowa afektywna może dotyczyć nawet do 3% społeczeństwa, a postawienie diagnozy, jak i późniejsze leczenie jest bardzo trudne. Życie osoby dotkniętej chorobą dwubiegunową afektywną czyli inaczej ChAD przypomina jazdę na rollercosterze.

Choroba dwubiegunowa co to jest?

Skąd nazwa? Afektywny to inaczej „uczuciowy, emocjonalny”. ChAD charakteryzuje się cyklicznymi zmianami nastroju osoby chorej – od bezgranicznego szczęścia, do depresji, czyli dwóch przeciwstawnych biegunów. Nie jest to jednak zwykła huśtawka nastrojów, którą przeżywa większość z nas. To prawdziwa jazda na rollercosterze. Jednego dnia osoba chora czuje, że może wszystko, jest kontaktowa, ma tysiące pomysłów, wszędzie jej pełno, nie potrafi usiedzieć w miejscu. Następnego dnia, często nagle, bez żadnego okresu przejściowego, następuje znaczny spadek nastroju. Ta sama osoba, która dwa dni wcześniej była duszą towarzystwa, teraz przestaje wychodzić z łóżka, wycofuje się z przedsięwzięć, do których wcześniej się zobowiązała, zrywa znajomości.

Typy i objawy choroby dwubiegunowej inaczej ChAD

1. naprzemienne epizody depresji i manii,
2. naprzemienne epizody depresji i hipomanii.

Mania to stan, który trwa ponad 7 dni. W tym czasie chory jest pobudzony, często nie je i nie śpi, ma podwyższone libido. Jego wypowiedzi to chaotyczny potok słów. Jest w stanie wziąć bez namysłu kredyt, aby rozpocząć nowy biznes lub z dnia na dzień rzucić studia. Zrywa bez powodu wieloletni związek. Zmienia pracę na nową – wciąż po raz kolejny. Bywa natarczywy, agresywny. Uważa, że ma najlepsze pomysły, chociaż zwykle są one niemożliwe do spełnienia. Stan ten powoduje całkowitą dezorganizację życia osoby chorej oraz jej bliskich, w większości przypadków kończy się hospitalizacją.

Hipomania to stan subtelniejszy niż mania. Osoba chora jest pewna siebie, ma o sobie wysokie mniemanie. Jest kontaktowa, prawdziwa dusza towarzystwa. Ma wiele świetnych pomysłów na raz, lecz rzadko kończy to, co zaczęła. Często zmienia partnerów życiowych. Ma zmniejszoną potrzebę snu i jedzenia. Zdarza się, że sięga po używki.

W przeciwieństwie do manii, gdzie bliscy bardzo szybko orientują się, że takie zachowanie jest najpewniej objawem choroby, hipomania traktowana jest jak zdrowienie, poprawa nastroju po okresie depresji.

Kłopoty z diagnozą ChAD

ChAD jest tak trudna do zdiagnozowania, gdyż chory trafia do lekarza najczęściej podczas okresu depresji. Dostaje wstępną diagnozę i tabletki, a potem, gdy choroba znów wchodzi w fazę manii lubi hipomanii, znika z gabinetu lekarza. Nieocenioną pomocą przy rozpoznaniu ChAD jest rodzina i znajomi – to oni pierwsi zazwyczaj orientują się, że z ich bliskim coś się dzieje. 

Jak więc odróżnić chorobę afektywną dwubiegunową od depresji lub zwykłej huśtawki nastrojów, która dopada każdego? Przede wszystkim okres depresji trwa ponad dwa tygodnie i niezmiennie następuje po nim okres manii lub hipomanii – trwający ponad 4 dni. Ponadto, chory cierpiący na depresję nie potrafi określić początku pogorszenia nastroju. U osoby z ChAD dzieje się to z dnia na dzień – w piątek chory jest w stanie przenosić góry, a w sobotę nie ma siły wstać z łóżka. Okres depresji przy chorobie afektywnej dwubiegunowej jest zawsze znacznie dłuższy niż okres manii lub hipomanii.

Choroba dwubiegunowa leczenie

Nie tylko diagnoza, lecz również leczenie tej choroby jest skomplikowane. Do gabinetu psychiatry chory trafia zazwyczaj podczas trwającej fazy depresji. Dostaje wtedy leki przeciwdepresyjne, które mają poprawić nastrój. Okazuje się, że po kilku dniach depresja mija, chory wchodzi w fazę hipomanii i przestaje się leczyć – co jest oczywistym błędem.

Leczenie ChAD powinno być kompleksowe. W farmakoterapii choroby afektywnej dwubiegunowej stosuje się głównie leki normotymiczne, czyli takie, które mają za zadanie stabilizować nastrój (np. lit lub karbamazepina). W stanach zaostrzenia zapobiegają one zmianom faz choroby, a w działaniu długofalowym – doprowadzają do remisji choroby. Nie wyklucza się także stosowania leków przeciwdepresyjnych w fazie depresji lub leków uspokajających w czasie trwającego silnego pobudzenia.

Choroba afektywna dwubiegunowa jest chorobą przewlekłą, co wiąże się z długoletnim leczeniem. Okres remisji nie oznacza całkowitego wyleczenia – jest to jedynie chwilowe (krótsze lub dłuższe) zaleczenie objawów. Co więcej, czasami remisja jest pozorna, a chory jest tak naprawdę w fazie hipomanii.

Wszystko to powoduje, że przy ChAD tak ważna jest psychoedukacja.Uzyskuje się wtedy wiedzę na temat niuansów choroby, a także subtelnych różnic, dzięki czemu łatwiej i szybciej udaje się rozpoznać charakterystyczne zachowania oznaczające poszczególne fazy choroby, nawet jeśli początkowo mają bardzo małe nasilenie.

Psychoterapia jako metoda leczenia

Kolejną, nie mniej ważną, składową leczenia jest psychoterapia. Najczęściej stosuje się ją w okresach długotrwałej remisji. Jest bardzo ważnym elementem wsparcia pacjenta, uczenia go życia z chorobą i kontrolowania swoich zachowań.

Czasami zdarza się, że pacjent jest niebezpieczny dla siebie lub/i otoczenia. W takich przypadkach taka osoba może być przewieziona do szpitala psychiatrycznego nawet bez swojej zgody. Jeśli dojdzie do sytuacji, że pacjent w manii zagraża swojemu życiu lub farmakoterapia nie przynosi efektów, podczas hospitalizacji można posłużyć się elektrowstrząsami. Należy jednak pamiętać, że podjęcie takiej decyzji oraz wykonanie zabiegu musi być przeprowadzone przez specjalistę.

Otoczenie chorego na ChAD

Niezwykle ważny jest aspekt społeczny ChAD. Osoba cierpiąca na tę chorobę jest dużym wyzwaniem dla swoich bliskich. Jej decyzje podjęte w stanach manii lub hipomanii mają często ogromny wpływ na życie całej rodziny. Zaciągnięte kredyty, zmaganie się z uzależnieniem od alkoholu lub narkotyków, częsta zmiana partnerów – to wszystko wiąże się z dużymi konsekwencjami. Równie bolesne dla rodziny są fazy depresji, podczas których pojawiają się myśli samobójcze, niezdolność do pracy, niechęć do podejmowania jakiejkolwiek akcji.

Dlatego właśnie wspomnianą wcześniej psychoedukację stosuje się nie tylko u pacjenta, ale także u jego bliskich. Dzięki niej osoby te uzyskują kompleksową wiedzę o objawach, przebiegu i leczeniu choroby. Niezwykle ważne jest, aby osoba chora miała wsparcie w rodzinie, była wciąż motywowana do kontynuowania leczenia (nawet w okresach całkowitej remisji choroby), spotkań z lekarzem, systematyczności w przyjmowaniu leków.

Ponadto, wczesne zauważenie objawów (hipo)manii ułatwia leczenie – takiego pacjenta dużo trudniej namówić na wizytę u lekarza niż cierpiącego na depresję, gdyż jest on niesubordynowany i agresywny.

Choroba afektywna dwubiegunowa jest w zasadzie chorobą nieuleczalną. Całkowite ustąpienie objawów zaobserwowano jedynie u niewielkiego odsetka pacjentów. Nawet podczas długoletniej remisji choroby zaleca się stosowanie leków stabilizujących nastrój oraz stałą kontrolę specjalisty. Nie wynaleziono jeszcze skutecznego leku, który pozwoliłby na całkowite odstąpienie od jakiegokolwiek leczenia u większości osób. Dogłębne poznanie choroby i wsparcie bliskich wpływa jednak znacząco na poprawę funkcjonowania chorego.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.