Depresja poporodowa – jak pomóc bliskiej osobie

Ciąża i poród to szczególnie trudny czas dla wielu kobiet. Wiele stresu dostarcza także opieka nad noworodkiem. Nic więc dziwnego, że młode matki w pierwszych tygodniach życia dziecka często doświadczają obniżonego nastroju. Jak sobie z tym radzić?

Skąd bierze się depresja poporodowa?

Podczas ciąży i porodu ciało kobiety zmienia się, aby przyjąć nowe życie. Zachodzą zmiany hormonalne, przygotowujące organizm matki do opieki nad dzieckiem. Gdy dziecko pojawi się już na świecie, kobieta musi dostosować się do potrzeb małego człowieka, co powoduje zaburzenie rytmu dobowego. Ciągłe zmęczenie i niewyspanie, brak czasu tylko dla siebie – to wszystko może być powodem wielkiej frustracji. Szczególnie w dobie internetu i Instagrama, gdzie panuje presja na bycie idealną matką, która bez problemu godzi wychowywanie dzieci z pracą i innymi obowiązkami.

Oczywiście potrzeba czasu, aby przyzwyczaić się do nowej sytuacji oraz dostroić swój rytm do rytmu życia dziecka. Odczuwanie smutku w krótkim czasie po porodzie, tzw. „baby blues”, jest całkowicie normalną, fizjologiczną reakcją, która pojawia się u większości kobiet. Jest ono jednak zjawiskiem krótkotrwałym, trwa zwykle około dwóch tygodni i ustępuje samoistnie. Czasami zdarza się jednak, że zły nastrój nie mija, a do ciągłego przygnębienia dochodzi poczucie winy. W takich przypadkach objawy mogą sugerować, że „baby blues” to tak naprawdę początek depresji.

Jak rozpoznać depresję poporodową?

Pierwsze oznaki depresji nie są jednoznaczne i łatwo jest je zlekceważyć. Są to objawy takie jak ciągłe zmęczenie, wręcz wyczerpanie, brak siły na wykonywanie zwykłych, codziennych czynności. Osoba chora w ciągu dnia może być rozdrażniona, poddenerwowana, a w nocy nie może spać, pojawia się bezsenność. Ma problemy z organizacją dnia i nie potrafi podjąć najprostszych decyzji. Odczuwa ciągły, nieuzasadniony lęk, że coś się stanie dziecku. Do tego wszystkiego dochodzi poczucie winy, że nie jest wystarczająco dobrą matką i nie potrafi dobrze wykonywać swoich obowiązków. Inne charakterystyczne objawy to utrata apetytu i spadek libido. W bardziej poważnych przypadkach mogą pojawić się nawet myśli o samobójstwie.

Kto choruje na depresję poporodową?

Depresja poporodowa może dotyczyć wszystkich kobiet, jednakże bardziej narażone na nią są osoby, które już wcześniej miały w swoim życiu epizod depresyjny, choć nie jest to regułą.

Inne czynnik ryzyka to przede wszystkim:   

• brak wsparcia w najbliższym otoczeniu,
• niechciana lub nieplanowana ciąża,
• wcześniejsze poronienie lub urodzenie martwego dziecka,
• komplikacje przy porodzie, problemy zdrowotne matki lub dziecka.

Jak pomóc kobiecie z depresją poporodową?

Jak przy każdej chorobie psychicznej, najważniejsza jest psychoedukacja najbliższych. Kobieta powinna czuć się zaopiekowana. Partner powinien pomagać jej w codziennych obowiązkach, a nawet więcej – czasem wyręczać ją tak, aby miała czas tylko dla siebie. Jednocześnie nie powinien mieć pretensji, że są chwile, gdy ważniejsze są potrzeby dziecka, nie jego.

W kontaktach z kobietą cierpiącą na depresję poporodową, najistotniejsze jest, aby okazać jej zrozumienie. Jest to choroba jak każda inna i nie powinna być absolutnie powodem wstydu w rodzinie.

Chociaż nie istnieją skuteczne metody, które mogą uchronić kobietę przed depresją poporodową, można już od ciąży wprowadzić działania profilaktyczne. Przede wszystkim, ciężarna powinna dużo odpoczywać. Nie da się co prawda wyspać na zapas, ale usunięcie ze swojego życia stresogennych sytuacji zapewnia komfort psychiczny i pozwala na przygotowanie się do nowej sytuacji w spokoju.

Bardzo ważne jest, aby młodzi rodzice uczęszczali do szkoły rodzenia. Dzięki temu nie tylko będą lepiej wyedukowani i mniej rzeczy ich zaskoczy w trakcie pierwszych miesięcy życia dziecka, lecz także poznają ludzi, którzy są w takiej samej sytuacji. To sprawi, że w ich życiu znajdą się osoby, z którymi będzie można porozmawiać, pożalić się i wymienić doświadczeniami. Takie wsparcie jest nieocenione.

Po narodzinach dziecka kobieta nie powinna zapominać o swoich potrzebach. Jej posiłki powinny być zbilansowane, a każdą chwilę wolną od opieki nad dzieckiem powinna wykorzystywać na odpoczynek. Istotne jest też dbanie o relacje ze swoim partnerem – pojawienie się dziecka nie powinno zaburzyć bliskości i intymności związku.

Jak leczyć depresję poporodową?

Najważniejsze jest, aby depresji poporodowej nie lekceważyć. Jeśli kobieta lub bliskie jej osoby podejrzewają, że dzieje się coś złego, należy powiadomić o tym lekarza lub położną. Oni na podstawie swojej wiedzy zasugerują dalsze działanie – zapewne niezbędna będzie konsultacja z psychiatrą i psychologiem.

W wielu przypadkach zdarza się, że depresja poporodowa samoistnie mija po kilku miesiącach. Nie każdy ma jednak to szczęście i w wielu przypadkach niezbędna jest psychoterapia lub nawet leczenie farmakologiczne. Karmienie piersią nie wyklucza terapii lekami przeciwdepresyjnymi – trzeba tylko o tym fakcie poinformować swojego lekarza.

Depresja poporodowa to nie jest powód do wstydu. Najprawdopodobniej cierpi na nią aż 1 na 10 kobiet! Dzięki większej świadomości na temat tej choroby i wprowadzeniu wcześniejszych środków profilaktycznych, istnieją duże szanse na to, aby się przed nią ustrzec. Należy przy tym pamiętać, że jeśli depresja jednak się pojawi, nie jest ona wyrokiem – to choroba całkowicie uleczalna. Jeśli tylko nie zlekceważy się objawów depresji i wyciągnie rękę po pomoc, to ta pomoc na pewno się znajdzie. Zdrowie i komfort psychiczny matki jest niezbędny do prawidłowego rozwoju dziecka. Dlatego tak ważne jest, aby dbając o dobro nowego członka rodziny, nie zapomnieć przy tym o swoich potrzebach.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.