Czy glutation wpływa na płodność?

Nadmierne tempo życia, zanieczyszczenie środowiska, coraz słabsza jakość pożywienia, palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu generuje powstawanie uszkodzeń w naszym DNA przez działanie wolnych rodników tlenowych (reaktywnych form tlenu), a tym samym ma wpływ na płodność i jakość materiału genetycznego. Błędny materiał genetyczny prowadzi do powstania letalnych wad płodu. Takim uszkodzeniom można jednak zapobiec, dostarczając do ustroju odpowiednich ilości przeciwutleniaczy.

Stres oksydacyjny wpływa na płodność

Glutation jest naturalnie występującym w naszym organizmie przeciwutleniaczem, który wpływa ochronnie na inne zmiatacze wolnorodnikowe. Występuje we wszystkich komórkach ciała, również w męskich i żeńskich gametach.

Gdy w ludzkim ciele reaktywne formy tlenu (RFT) zaczynają przeważać nad ochronnymi antyoksydantami, dochodzi do stresu oksydacyjnego. Ten stan prowadzi do niszczenia struktur komórkowych. Niewielki poziom stresu oksydacyjnego ułatwia niektóre fizjologiczne funkcje rozrodcze, natomiast wyższy poziom prowadzi do stanów patologicznych w układzie rozrodczym powodujących niepłodność.

Glutation jest jednym z głównych endogennych (produkowanych przez nasz organizm) przeciwutleniaczy, wytwarzanym przez komórki uczestniczące bezpośrednio w neutralizacji wolnych rodników i reaktywnych form tlenu, a także utrzymujący egzogenne (dostarczane z zewnątrz) przeciwutleniacze takie jak witaminy C i E w ich zredukowanych formach.

Stres oksydacyjny wywiera ogromny wpływ na płodność człowieka. Oddziałuje na jakość gamet i sposób ich interakcji, wczesny rozwój zarodka oraz jego implantację.

Glutation dzięki działaniu przeciwutleniającemu poprawia parametry płodności.

Nadmierne wytwarzanie reaktywnych form tlenu (RFT) w nasieniu (przez leukocyty i nieprawidłowe plemniki) jest jedną z przyczyn niepłodności. Głównym substratem RFT w ludzkich plemnikach jest nadtlenek wodoru (H₂O₂). Jego nieznacznie podwyższone stężenie powoduje unieruchomienie plemników (poprzez wyczerpanie zasobów energii – wewnątrzkomórkowego ATP i zmniejszenie fosforylacji białek aksonalnych). Natomiast wysokie stężenie nadtlenku wodoru (H₂O₂) indukuje peroksydację lipidów (a co za tym idzie rozszczelnienie błon komórkowych) i apoptozę (śmierć komórkową). Zredukowany glutation działa jako donor wodoru w detoksykacji nadtlenku wodoru.

Wyniki badań pokazują, że wolne rodniki na odpowiednim poziomie spełniają wiele ważnych funkcji w:

• przebudowie tkanek,
• sygnalizacji hormonalnej,
• dojrzewaniu oocytów,
• folikulogenezie,
• cyklicznych zmianach w endometrium,
• funkcjonowaniu komórek płciowych,
• ciąży,
• porodzie,
• porodzie przedwczesnym.

Jednak gdy zawartość RFT wzrasta do poziomu patologicznego, powoduje znaczne uszkodzenie struktur komórkowych (poprzez uszkodzenie lipidów, hamowanie syntezy białek i wyczerpywanie ATP).

Stres oksydacyjny odgrywa rolę w etiopatogenezie:

• endometriozy,
• wielotorbielowatości jajników (PCOS),
• zaśniadu groniastego,
• niepłodności z czynnikiem jajowodowym,
• niepłodności idiopatycznej.

Może mieć również wpływ na rozwój stanu przedrzucawkowego, wad indukowanych w sposób wolny i poronień, jednak jest to jeszcze przedmiotem badań.

Nadmiar ROS w płynie pęcherzykowym bezpośrednio uszkadza komórki jajowe, niszczy również DNA oocytów i plemników, co prowadzi do wadliwego zapłodnienia. Po zapłodnieniu zaś apoptoza wywołana stresem oksydacyjnym prowadzi do fragmentacji zarodka, braku implantacji, upośledzenia łożyska, regresji ciałka żółtego i poronienia.

W przebiegu zespołu policystycznych jajników (PCOS) stres oksydacyjny powoduje powstanie oporności na insulinę oraz wzrost poziomu androgenów. Z drugiej strony insulinooporność i hiperglikemia zwrotnie nasilają stres oksydacyjny i spirala objawów choroby się nakręca.

U pacjentek z endometriozą znaczne zwiększenie stężenia RFT występuje w płynie otrzewnowym. Przypuszczalnie spowodowane jest to działaniem hemoglobiny prozapalnej. Reaktywne formy tlenu sprzyjają wzrostowi i przyleganiu komórek endometrium w jamie otrzewnowej, co sprzyja anatomicznemu zniekształceniu narządów miednicy. Dodatkowo stres oksydacyjny powoduje wzrost angiogenezy (tworzenia naczyń krwionośnych) w komórkach ściany macicy, znajdujących się poza jej obrębem poprzez intensyfikację produkcji czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego.

W przypadku niepłodności idiopatycznej, mimo nieznanej przyczyny problemu, dość często występuje podwyższony poziom wolnych rodników tlenowych. Zakłócają one równowagę redoks w organizmie i  przypuszczalnie są głównym powodem niepłodności kobiet, u których nie stwierdzono żadnej innej przyczyny. Podwyższony poziom RFT u pacjentów z niewyjaśnioną niepłodnością następuje na skutek wyczerpania obrony antyoksydacyjnej, co powoduje niezdolność do wychwytywania wolnych rodników i neutralizowania ich toksycznych efektów.

Co to jest glutation?

Glutation jest peptydem złożonym z 3 aminokwasów: cysteiny, glicyny i glutaminy, a grupa tiolowa (‑SH) odpowiada za działanie ochronne przed uszkodzeniami oksydacyjnymi.

Jakie znaczenie ma dla nas jego budowa? Glutation jest wytwarzany w ciele człowieka z tych właśnie aminokwasów, a cysteina w tym układzie jest czynnikiem ograniczającym. Dieta uboga w ten element prowadzi do zmniejszenia endogennego wytwarzania glutationu.

Produkty bogate w glutation to:

• czosnek,
• cebula,
• brokuły,
• szparagi,
• kapusta,
• brukselka.

Łatwo zapamiętać te produkty ze względu na charakterystyczny zapach rozkładających się pod wpływem obróbki termicznej związków siarki. Surowe oraz mrożone warzywa i owoce, a także świeżo ugotowane mięso stanowią lepsze źródło zredukowanego glutationu niż produkty konserwowane lub poddane dłuższej obróbce termicznej.

Uzupełnianie glutationu w organizmie – za i przeciw

Doustna suplementacja glutationu oraz jego prekursora N-acetylocysteiny (ACC, NAC) wywiera wiele korzystnych efektów terapeutycznych w leczeniu niepłodności:

• poprawia jakość nasienia (również u pacjentów z jednostronnymi żylakami powrózka nasiennego),
• zwiększa odsetek ciąż m.in. u kobiet poddanych IVF (zapłodnieniu in vitro),  
• zapobiega rozwojowi procesu chorobowego w endometriozie.

Jako suplement diety glutation ma również inne zastosowania:

• poprawia pracę wątroby,
• przeciwdziała powikłaniom cukrzycowym,
• chroni przed infekcjami wirusowymi,
• rozjaśnia skórę i przeciwdziała powstawaniu zmarszczek.

Badany jest również pod kątem zmniejszania objawów klinicznych u dzieci ze zdiagnozowanym autyzmem.

Zastosowanie dużych dawek glutationu u kobiet z zespołem policystycznych budzi pewne wątpliwości: z jednej strony przyczynia się on do zredukowania stresu oksydacyjnego, z drugiej natomiast wywołuje lekkie działanie androgenowe.

Istnieją jednak sytuacje, w których suplementacja glutationem jest całkowicie przeciwwskazana, np. podczas:

• chemioterapii,
• radioterapii,
• immunosupresji po przeszczepie narządów.

W tych przypadkach dąży się wręcz do obniżenia poziomu zredukowanego glutationu w organizmie.

Glutation jest substancją bezpieczną, jednak u niektórych osób stosowanie dużych dawek przez dłuższy czas powoduje podwyższenie poziomu aminotransferaz. Warto więc kontrolować poziom ASPAT i ALAT przy dłuższym jego przyjmowaniu.

Jest to substancja łatwo wchłaniana przez nabłonek jelit, jednak w postaci wolnej jest szybko utleniana w świetle jelita, stąd wydajniejsze jest podawanie postaci liposomalnej lub NAC (ACC) jako prekursora do endogennej syntezy glutationu.

Stosowanie glutationu w formie suplementu diety poprawia jakość nasienia u mężczyzn, a u kobiet zapobiega rozwojowi endometriozy i zwiększa szansę na ciążę u pacjentek poddanych procedurze zapłodnienia in vitro.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.