Profilaktyka stomatologiczna – co robić, aby zęby nie chorowały

Czym jest profilaktyka stomatologiczna? Profilaktyka to działania mające na celu zapobieganie chorobom poprzez ich wczesne wykrycie. W przypadku chorób cywilizacyjnych, do których należy próchnica, bardzo istotna jest właśnie profilaktyka w leczeniu stomatologicznym.

Mówimy zarówno o profilaktyce profesjonalnej – w gabinecie stomatologicznym jak i profilaktyce codziennej, tzw. domowej. Obie są bardzo ważne i uzupełniają się wzajemnie. Pierwszy rodzaj profilaktyki to, przede wszystkim, regularne wizyty u dentysty, przynajmniej jeden raz w roku. Umożliwiają one zdiagnozowanie zmian w uzębieniu, stanu dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej.

Prawidłowa identyfikacja stanu pozwala na dobór odpowiednich środków higieny jamy ustnej dla bieżących potrzeb pacjenta. Ułatwia też szybkie podjęcie działań leczniczych w sytuacji pojawienia się zmian czy objawów chorobotwórczych. Profilaktyka codzienna jest tym, co sami powinniśmy dla siebie zrobić, aby zachować zdrowie jamy ustnej i żeby wizyty u dentysty były tylko wizytami kontrolnymi.

Ciąża – ważny okres w profilaktyce stomatologicznej

Samodzielne działania profilaktyczne powinno zaczynać się już od prawidłowego odżywiania matki podczas ciąży. Dzięki właściwej diecie, tworzące się już w łonie matki zęby mleczne dziecka będą dobrze zmineralizowane, a tym samym po wyrżnięciu będą mniej podatne na powstawanie próchnicy. Dlatego tak istotna jest edukacja kobiet ciężarnych w temacie higieny własnej jamy ustnej i prawidłowo dobranej diety.

Dbajmy o dziąsła niemowlaka

W przypadku niemowląt kontrola nad zabiegami stomatologicznymi spoczywa na opiekunach dziecka. Do około 6. miesiąca życia niemowlę nie ma zębów, ale są już wyrostki zębodołowe pokryte bardzo delikatną błoną śluzową. Na niej to właśnie powstają najczęściej zmiany, m.in. pleśniawki, czyli nalot będący powierzchowną infekcją błony śluzowej, wywołaną drożdżakiem Candida albicans.

Po usunięciu nalotu pozostaje zaczerwieniona, najczęściej zapalnie zmieniona i bolesna powierzchnia błony śluzowej. Dlatego też warto po każdym karmieniu oczyszczać i masować dziąsła jałowym kompresem nawiniętym na palec, zwilżonym letnią przegotowaną wodą lub specjalnymi gotowymi jednorazowymi gazikami, które w znacznym stopniu ułatwiają higienę, szczególnie poza domem. Taki zabieg powinno się wykonywać szczególnie przed położeniem dziecka spać. Należy zwrócić uwagę na szczególną higienę jamy ustnej u dzieci, których ząbki od razu wyrzynają się pokryte czarnymi plamkami. Te zmiany to próchnica. Często nazywa się ją „butelkową”, bo miewają ją najczęściej maluszki, zasypiające z butelką pełną mleka albo soku. Ale to nie butelka jest powodem problemów. Podobnie jak u starszych dzieci, wywołują ją bakterie z rodziny streptokoków.

Bakterie te przenoszone są głównie od rodziców czy osób przebywających z dzieckiem. Przyczyną pojawienia się ich w jamie ustnej dziecka są najczęściej błędy higieniczne, np. oblizywanie smoczka, łyżeczki czy też całowanie dziecka w usta albo rączki – smyk wkłada je przecież do buzi, przenosząc zarazki. By bakterie te mogły się rozmnażać i produkować kwas, który powoduje demineralizację szkliwa i niszczy zęby, potrzebują cukru – szczególnie lubią ten znajdujący się w słodkich napojach i owocach.

Dodatkowo podczas snu zmniejsza się wydzielanie śliny (która w ciągu dnia obmywa zęby oblepione pokarmem, co zmniejsza zakwaszenie w jamie ustnej) i u dzieci zasypiających z butelką, bakterie mają lepsze warunki do rozwoju.

Pierwsza szczoteczka do zębów

Od pierwszego roku życia stopniowo, w formie zabawy, trzeba przyzwyczajać dziecko do szczoteczki do zębów. Producenci prześcigają się w rozwiązaniach. W aptekach znajdziemy szczoteczki o różnych uchwytach, zróżnicowanym rodzaju włosia, kolorach, a także innych elementach przyciągających uwagę dziecka.

Ze względu na bezpieczeństwo dzieci pasty do zębów dla tej grupy wiekowej nie zawierają fluoru. W momencie pojawienia się pierwszych zębów warto też udać się z dzieckiem na pierwszą wizytę do stomatologa. W miarę rozwoju dziecko powinno samo przejąć inicjatywę w szczotkowaniu ząbków, a następnie nauczyć się płukać jamę ustną i wypluwać po płukaniu. Dla dzieci powyżej 2. roku życia pasty do zębów powinny zawierać 500ppm fluorku sodu i używa się ich raz dziennie.

Kilka słów o fluorze

Dlaczego tak istotne jest stosowanie past z fluorem? Przecież to toksyczny składnik. Z badań wynika, że w odpowiednim stężeniu wywiera on działanie zapewniające prawidłową mineralizację szkliwa. Jednak takie działanie ma fluor, który jest obecny w otoczeniu zęba, a nie ten wbudowany do szkliwa. I dlatego stosując minimum dwa razy dziennie pastę do zębów o stężeniu 1000ppm fluoru, zapewniamy jego najkorzystniejsze stężenie (0,009ppm).

U dzieci stosujemy mniejszą dawkę ze względu na bezpieczeństwo. Od 5., 6. roku życia zwiększamy stosowanie pasty do dwóch razy dziennie. W tym wieku zaczynają się wyrzynać zęby stałe. Ich szkliwo na początku jest słabo zmineralizowane i mało odporne na czynniki mogące je uszkadzać i powodować próchnicę. Powstające bruzdy umożliwiają odkładanie się i zaleganie płytki nazębnej. Aby zapobiec rozwojowi próchnicy, stosujemy regularnie, minimum dwa razy dziennie pasty do zębów ze zwiększoną ilością fluoru do 1000ppm.

Jak dbać o prawie dorosłe uzębienie

Kolejny etap następuje, gdy dziecko posiada już 28 całkiem dorosłych zębów w jamie ustnej (ok. 12. r.ż.). W tym okresie należy zwrócić uwagę na dziąsła. Pomocna jest tu technika mycia zębów ruchami wymiatającymi. Ten sposób szczotkowania zapobiegnie powstawaniu stanów zapalnych i krwawieniu dziąseł. Pojawia się też temat aparatów ortodontycznych. Noszenie ich to teraz coś w rodzaju mody, ale też i świadomości zdrowotnej. Oby systematyczność i staranność zabiegów związanych z higieną jamy ustnej podczas noszenia aparatu, też stała się modą i weszła w standard postępowania nawet po usunięciu aparatu.

Dokonajmy dobrego dla nas wyboru

Obecnie w aptekach jest wiele produktów ułatwiających prawidłową higienę jamy ustnej. Jest wielki wybór szczoteczek: elektronicznych, sonicznych, o zróżnicowanej twardości włosia, irygatorów, czy past do zębów, nici dentystycznych, czy innych produktów ułatwiających higienę jamy ustnej, spełniających niemal wszelkie potrzeby pacjentów. I czasami trudno wybrać. Zapraszamy – farmaceuci chętnie fachowo podpowiedzą i dobiorą zestaw odpowiedni do potrzeb.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.