Jak wybrać dobry inhalator dla dziecka?

Wziewne postacie leku najlepiej sprawdzą się zimą, kiedy niskie temperatury oraz opady śniegu i deszczu mocno utrudniają życie i sprzyjają zarówno drobnym infekcjom jak i poważnym chorobom górnych i dolnych dróg oddechowych. Niektóre z infekcji nie wymagają wizyty u lekarza i wystarczy udać się do apteki w celu konsultacji z farmaceutą. Czasami jednak niezbędne jest sięgnięcie po rozwiązania dostępne wyłącznie z przepisu lekarza.

Inhalacje to zabiegi lecznicze

Inhalacja to zabieg leczniczy, który polega na wdychaniu par roztworów leków lub ich aerozoli. Wziewne postacie leków to między innymi roztwory, proszki, tabletki służące do sporządzania zawiesiny do inhalacji. Wziewna droga podania substancji leczniczej ma bardzo dużo zalet. Przede wszystkim substancja lecznicza jest podawana miejscowo, osiąga wysokie stężenie w punkcie docelowym, czyli w oskrzelach, jednocześnie nie oddziałując na cały organizm. Dzięki temu zmniejszają się ogólnoustrojowe działania niepożądane substancji leczniczej.

Jednak oprócz leku, który wywiera na nasz organizm określone działanie, potrzebujemy sprzętu, który umożliwi nam przeprowadzenie inhalacji, czyli przekształcenie np. roztworu w mgiełkę gotową do wdychania. Do tego służą inhalatory. Kluczowym procesem, który zapewnia optymalne działanie inhalatora jest to, na jakie cząsteczki inhalator jest w stanie rozdrobnić substancję leczniczą. Innymi słowy, od wielkości cząsteczki leku zależy, do jakiej części układu oddechowego dotrze i wywrze działanie lecznicze. I tak:

1. cząstki 7–15µm osiadają w górnych drogach oddechowych i dużych oskrzelach,
2. cząstki 3–6µm docierają do oskrzelików,
3. cząstki 1–2µm penetrują do pęcherzyków płucnych,
4. cząstki poniżej 0,5 µm nie osiadają w drogach oddechowych i mogą być wydychane.

Rodzaje inhalatorów

Osiągnięcie takich zróżnicowanych wielkości cząsteczek za pomocą jednego typu urządzenia byłoby najprawdopodobniej nieosiągalne. Dlatego też biorąc pod uwagę różnego rodzaju schorzenia układu oodechowego, właściwości poszczególnych substancji leczniczych oraz wygodę stosowania, stworzono kilka typów inhalatorów. W zależności od rodzaju oraz zasady działania wyróżniamy ich trzy rodzaje:

1. inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem pMDI (pressurized metered dosed inhaler),
2. inhalatory suchego proszku DPI (dry powder inhaler),
3. nebulizatory, które dzielimy na pneumatyczne i ultradźwiękowe.

Inhalatory pMDI, to klasyczne aerozole doustne, wprowadzone do użycia w 1956 r.; proste, tanie i szybkie w użyciu, a także kompaktowe, dzięki temu łatwo dostępne i mieszczą się w każdej kieszeni. Niestety mechanizm działania wymusza synchronizację naciśnięcia tłoka inhalatora i skoordynowania wdechu, co może być trudne zwłaszcza dla dzieci. Dodatkową wadą jest to, że substancja lecznicza rozpuszczona jest w gazie nośnym, który nie jest odporny na niskie temperatury.

Dlatego też pacjenci mogą mieć problem z używaniem go w trakcie wyjątkowo mroźnej zimy. Utrudnieniem jest także brak licznika dawek – o ilości pozostałego leku mówi nam jedynie orientacyjna waga inhalatora. Inhalatory pMDI są używane do podawania leków rozkurczających oskrzela, gdyż wytwarzają cząstki, które nie osiadają w płucach.

Inhalatory DPI to aktualnie jedna z najbardziej popularnych metod inhalacyjnych. W zależności od typu inhalatora wyróżniamy dyski gotowe do użycia i inhalatory, które wymagają najpierw włożenia kapsułki do inhalatora. Mechanizm działania oparty jest na wdechu pacjenta, który aktywuje uwolnienie substancji leczniczej. Jest to bardzo wygodne, jednak niektórzy pacjenci, np. osoby starsze mogą mieć problem z wykonaniem dość mocnego wdechu.

Dodatkową zaletą jest licznik dawek, dzięki któremu pacjent dokładnie wie, jaka ilość leku pozostała w opakowaniu. Wada tego typu inhalatorów to przede wszystkim wyższa cena oraz fakt, że nie wszystkie leki mogą być podane w postaci proszku. Inhalatorów DPI używa się do podawania leków rozszerzających oskrzela, a także przeciwzapalnych takich jak sterydy.

Nebulizatory to urządzenia, które cieszą się coraz większą popularnością wśród pacjentów. Główną ich zaletą jest uniwersalność. Nadają się dla pacjentów zarówno przewlekle chorych jak i tych często łapiących drobne infekcje. Każdy doświadczony rodzic wie, że inhalacja z soli fizjologicznej może zdziałać cuda u małych dzieci.

Nebulizacja to wprowadzenie do organizmu leku w postaci aerozolu, cząsteczki leku zawieszone są w gazie. Największą zaletą nebulizacji jest bez wątpienia to, że nie wymaga koordynacji wdechu, ani żadnych dodatkowych czynności.

Inhalatory pneumatyczne to przenośne lub stacjonarne aparaty wyposażone w pneumatyczną sprężarkę (kompresor) gazu. Mogą być zasilane prądem lub baterią. Sprężarka urządzenia połączona jest z nebulizatorem, do którego przez układ przewodów tłoczony jest sprężony gaz. Nebulizator to pojemnik na roztwór leku, w którym płynna postać preparatu jest zamieniana na aerozol do inhalacji. Wadą tego typu inhalatorów jest oziębianie wdychanego aerozolu do temperatury 10–15° C. Dlatego też pacjenci z nadreaktywnymi oskrzelami nie powinni używać tych urządzeń, ponieważ grozi to skurczem oskrzeli. Ilość roztworu używanego do inhalacji tym urządzeniem wynosi zwykle 4–5 ml i trwa 10 minut.

Inhalatory ultradźwiękowe są urządzeniami, w których lek rozbijany jest na drobne cząsteczki przez fale ultradźwiękowe działające na jego powierzchnię. Pracują cicho i nie oziębiają wdychanego aerozolu. Nie wymagają dużej objętości roztworu, zwykle zalecana ilość to 2,5 ml. Inhalacja trwa około 10 minut. Zwykle inhalatory ultradźwiękowe stosuje się do większości mukolityków (leków rozrzedzających wydzielinę zalegającą w oskrzelach), antybiotyków i roztworu chlorku sodu. Wadą tych urządzeń jest to, że ultradźwięki uszkadzają strukturę niektórych leków np. budezonidu czy hydrokortyzonu. Mogą być stosowane dopiero u dzieci powyżej 1. roku życia.

Jak bezpiecznie i efektywnie inhalować?

Aby inhalacje były bezpieczne i jednocześnie efektywne, należy pamiętać o kilku ważnych zasadach. Przede wszystkim po każdej wykonanej inhalacji lub wziewie trzeba przepłukać jamę ustną. To uchroni nas przed zbyt dużym stężeniem substancji leczniczej w jamie ustnej. Nie jest to korzystne, gdyż może być przyczyną grzybicy błony śluzowej. W przypadku inhalatorów MDI i DPI dodatkowo ważne jest, aby nie wypuścić powietrza z dróg oddechowych. Zalecane jest wstrzymanie oddechu na około 10 sekund, aby lek bez przeszkód osadził się w miejscu działania.

Inhalacja dla dzieci i kobiet w ciąży

Wiemy już, że wziewne podanie leku jest bardzo korzystne i efektywne. Czy jednak można stosować je u wszystkich pacjentów, także w tak zwanych grupach specjalnych takich jak kobiety w ciąży czy dzieci? Zdecydowanie tak! Najprostsza inhalacja z użyciem roztworu soli fizjologicznej (0,9% chlorku sodu) nie ma przeciwwskazań w wymienionych grupach pacjentów i świetnie nawilża drogi oddechowe. Każdy, nawet świeżo upieczony rodzic wie, że inhalacja z soli fizjologicznej to pierwsza pomoc przy drobnych infekcjach dróg oddechowych, a także ulga dla przesuszonej i podrażnionej śluzówki nosa.

Bezpieczna dla dzieci i kobiet w ciąży oraz matek karmiących jest również inhalacja z wykorzystaniem roztworu soli hipertonicznej (3% chlorek sodu). Jej działanie jest mocniejsze i sprawdza się przy przeziębieniu z towarzyszącym mokrym kaszlem. Hipertoniczny roztwór powoduje upłynnienie zalegającej w oskrzelach wydzieliny oraz ułatwia jej wykrztuszenie dzięki temu świetnie sprawdza się jako pomocnicza terapia w poważniejszych infekcjach dróg oddechowych.

Jak prawidłowo robić inhalacje inhalatorem?

• Inhalacje wykonujemy w pozycji siedzącej lub półleżącej, najlepiej 1h przed bądź po posiłku.
• Przygotowujemy roztwór do inhalacji zgodnie z instrukcjami lekarza bądź farmaceuty i umieszczamy go w nebulizatorze.
• Jeżeli korzystamy z maseczki (jest to polecane u niemowląt i dzieci) zakładamy ją tak aby szczelnie przylegała do twarzy i obejmowała okolice nosa i ust. Nieprawidłowo założona maseczka zmniejsza efektywność inhalacji nawet o 80%, a dodatkowo może spowodować podrażnienie oczu.
• Inhalacji nie wykonujemy podczas snu dziecka.
• W trakcie inhalacji oddech powinien być nieco głębszy, a krótkie zatrzymanie go na szczycie wdechu powoduje zwiększone wchłanianie substancji leczniczej.
• Przy zakończeniu inhalacji należy wstrząsnąć kilka razy nebulizatorem, aby resztki leku trafiły w okolicę głowicy nebulizatora. O zakończeniu inhalacji świadczy brak mgiełki wydostającej się z urządzenia.
• Po każdej wykonanej inhalacji lub wziewie należy przepłukać jamę ustną. To uchroni nas od zbyt dużego stężenia substancji leczniczej w jamie ustnej. Nie jest to korzystne, gdyż może być przyczyną grzybicy błony śluzowej. Jeśli do inhalacji użyta była maseczka to konieczne jest również umycie twarzy, zwłaszcza po inhalacji lekami sterydowymi.
• W przypadku inhalatorów MDI i DPI dodatkowo ważne jest aby nie wypuścić powietrza z dróg oddechowych. Zalecane jest wstrzymanie oddechu na około 10 sekund, aby lek bez przeszkód osadził się w miejscu działania.
• Po zakończonej inhalacji należy maseczkę, ustnik oraz nebulizator przemyć pod bieżącą wodą, bez użycia detergentów i dokładnie osuszyć.

Aby inhalacja była bezpieczna należy użyć odpowiedniej ilości leku i inhalować się ok. 10 min. Dzięki temu nie doprowadzimy do przedawkowania substancji leczniczej, a inhalacja będzie skuteczna.

Podsumowując, wziewne podanie leku to bardzo dobra alternatywa dla innych postaci leku, które działają na cały organizm, szczególnie w schorzeniach układu oddechowego. Aerozole osiągają maksymalne stężenie w miejscu, w którym są najbardziej pożądane. To zwiększa skuteczność, skraca czas trwania terapii i zmniejsza ryzyko działań niepożądanych leków.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.