Inhalatory – co warto o nich wiedzieć?
Udostępnij
Coraz powszechniej stosowanymi postaciami leku są inhalacje. Zapewne są one bardzo dobrze znane osobom chorującym na astmę, ale coraz częściej tego typu leki są przepisywane przez lekarzy w różnego rodzaju infekcjach dróg oddechowych lub w przebiegu alergii.
Zastosowanie inhalatora pozwala na szybkie i precyzyjne zaaplikowanie substancji leczniczej do miejsca, gdzie ma wykazać swoje działanie.
Zazwyczaj w ten sposób przyjmuje się leki rozszerzające drogi oddechowe oraz sterydy, które mają silne działanie przeciwzapalne. Warto zaznaczyć, że leki sterydowe podawane w formie inhalacji są zdecydowanie bardziej bezpieczne, niż ich odpowiedniki w postaci tabletek.
Po pierwsze, w inhalacjach stosuje się mniejsze dawki sterydu, a po drugie, działają one miejscowo i są w dużej mierze pozbawione działań niepożądanych charakterystycznych dla ich doustnych odpowiedników.
Jak używać inhalatora
Kluczem do uzyskania pełnej skuteczności inhalatora jest jego prawidłowe zastosowanie. Błędy w technice użytkowania tego typu leków są główną przyczyną niepowodzeń leczenia. Bardzo ważne jest zachowanie surowej dyscypliny w trakcie kuracji. Jest to tym trudniejsze, im dłużej trwa leczenie. W przypadku astmatyków, kuracja jest konieczna praktycznie przez całe życie.
Okazuje się, że nie tylko znajomość technik inhalacji jest ważna, ale również wiedza, dlaczego dany lek jest zalecony przez lekarza i jakie jest jego działanie.
Leki podawane w formie inhalacji
Jak już wspomniano wcześniej, w postaci inhalacji stosuje się leki rozszerzające oskrzela oraz glikokortykosteroidy. Pierwszą grupę dzielimy na podgrupy ze względu na mechanizm działania i czas działania, co z kolei wpływa na zakres wskazań, w jakich stosuje się daną substancję (poniższa tabela). Długo działające leki stosujemy w celu kontroli choroby, natomiast wersje krótko działające są lekami „awaryjnymi”, stosowanymi w napadach duszności.
Jeśli chorujemy przewlekle, np. na astmę, to sytuacja, w której zbyt często stosujemy lek rozszerzający oskrzela doraźnie, powinna nas zaalarmować.
Należy wtedy udać się do specjalisty, który zdiagnozuje przyczynę takiego stanu rzeczy i ewentualnie zmodyfikuje plan leczenia. Dużą zaletą współcześnie stosowanych preparatów leczniczych jest możliwość połączenia w jednej dawce dwóch leków, zazwyczaj sterydu i leku rozszerzającego oskrzela.
Nie trzeba wtedy wykonywać dwóch osobnych inhalacji i łatwiej jest przestrzegać zaleconego przez lekarza schematu dawkowania.
Grupy leków do inhalacji
| Grupy leków | Substancje lecznicze | Działanie |
| glikokortyko- steroidy wziewne (skrót ICS) | budezonid, flutykazon, beklometazon, mometazon, cyklezonid | działają przeciwzapalnie, zapobiegając obrzękom i skurczom oskrzeli, przeciwdziałają napadom astmy, nie łagodzą napadów astmy, ich działanie rozpoczyna się po jednym do siedmiu dni regularnego stosowania, a maksymalny efekt zostaje osiągnięty po dwóch tygodniach leczenia, brak napadów duszności i kaszlu nie jest wskazaniem do zaprzestania stosowania ICS; lek należy przyjmować regularnie w celu utrzymania kontroli astmy, po każdym użyciu glikortykosteroidu wziewnego pacjent powinien przepłukać usta wodą; zapobiega to występowaniu głównego działania niepożądanego tych leków, jakim jest kandydoza jamy ustnej (tzw. pleśniawki lub afty) |
| krótko działające leki pobudzające receptory β2 (skrót SABA) | salbutamol, fenoterol | rozszerzają oskrzela, zmniejszając nasilenie objawów astmy; początek działania następuje po kilku minutach i utrzymuje się około 4–8 godz., nie leczą procesu zapalnego w oskrzelach, mogą być stosowane zapobiegawczo przed większym wysiłkiem fizycznym, należy stale nosić lek przy sobie, zwiększone zapotrzebowanie na te leki, np. konieczność częstszego stosowania lub szybsze zużywanie się opakowania leku, wskazuje na pogorszenie kontroli astmy; w takiej sytuacji należy skierować pacjenta do lekarza |
| długo działające leki pobudzające receptory β2 (skrót LABA) | formoterol, salmeterol, wilanterol, olodaterol, indakaterol | rozszerzają oskrzela, ale w odróżnieniu od SABA ich działanie utrzymuje się do 12 godz., przyjmuje się je zazwyczaj dwa razy dziennie, najlepiej o zbliżonych porach, nie hamują procesu zapalnego w oskrzelach, dlatego muszą być stosowane w połączeniu z glikokortykosteroidami wziewnymi; takie połączenie zwiększa skuteczność terapii, a także jej bezpieczeństwo, mogą powodować zmniejszenie stężenia potasu we krwi, dlatego warto w trakcie leczenia kontrolować jego stężenie i w razie potrzeby włączyć suplementację |
| krótko działające leki hamujące receptor muskarynowy (skrót SAMA) | ipratropium | powoduje rozkurcz oskrzeli i zmniejszenie wydzielania śluzu w oskrzelach, ma krótki czas działania (6–8 godz.) i może być stosowany doraźnie, często występuje w połączeniu z fenoterolem o długim czasie działania ze względu na to, że efekt działania obu substancji sumuje się, zapewniając lepsze zapobieganie napadom astmy |
| długo działające leki hamujące receptor muskarynowy (skrót LAMA) | umeklidynium, aklidynium, glikopironium, tiotropium | powodują rozkurcz oskrzeli, a ich działanie utrzymuje się nawet ponad 24 godz., stosowane są głównie w leczeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc |
Typy inhalatorów
Oprócz tego, że lek zawiera jedną, dwie lub nawet trzy substancje spośród wyżej opisanych, to jest on zamknięty w specjalnym urządzeniu umożliwiającym jego inhalację. Na rynku aptecznym dostępnych jest bardzo wiele inhalatorów, które fachowo dzielimy na cztery podstawowe grupy:
- typ pMDI – inhalatory ciśnieniowe dozujące (pressurized medical metered dose inhaler),
- typ baMDI – inhalatory ciśnieniowe aktywowane wdechem (breath-actuated metered-dose inhaler),
- typ MDLI – inhalatory cieczowe dozujące (metered dose liquid inhaler),
- typ DPI – inhalatory proszkowe (dry powder inhaler).
Rodzaj inhalatora powinien być dobrany indywidualnie. Inny będzie odpowiedni inhalator dla dzieci, inny dla osoby dorosłej, a jeszcze inny dla osoby w podeszłym wieku. Wynika to z faktu, że do użycia każdego z nich potrzeba innej siły i długości wdechu. Ponadto niektóre urządzenia wymagają dość dużej sprawności manualnej lub koordynacji wdechu z uwolnieniem dawki leku, co wyklucza ich zastosowanie u najmłodszych i najstarszych pacjentów.
Dobór inhalatora należy do lekarza, natomiast warto zgłaszać mu wszelkie problemy dotyczące przepisanego typu inhalatora. Dzięki temu będzie mógł wybrać ten najbardziej optymalny. Warto też skorzystać z wiedzy i pomocy farmaceuty, który wskaże, na co zwrócić uwagę podczas stosowania danego leku i rozwieje ewentualne wątpliwości, które mogą pojawić się w trakcie kuracji.
Jak wykonywać inhalacje?
Bez względu na typ inhalatora, istnieje kilka uniwersalnych zasad dotyczących wykonywania inhalacji:
- przed wykonaniem inhalacji należy zrobić kilka spokojnych wdechów i wydechów,
- ustnik należy umieścić szczelnie w ustach, nie zagryzać,
- po wykonaniu inhalacji należy wstrzymać oddech na 5–10 sekund,
- jeśli zostały przepisane dwie dawki leku, to należy zachować między nimi odstęp około 30–60 sekund,
- po inhalacji leku zawierającego steryd należy przepłukać usta wodą.
Zdecydowana większość inhalatorów należy do jednej z dwóch grup: pMDI oraz DPI. Pierwsza obejmuje inhalatory ciśnieniowe, które przypominają znany wszystkim klasyczny aerozol. Pojemnik z lekiem pod ciśnieniem jest umieszczony w specjalnej obudowie z ustnikiem. Po jego naciśnięciu dochodzi do uwolnienia mgiełki z rozproszonym lekiem. Podczas inhalacji wdech powinien być powolny oraz równomierny i należy skoordynować jego rozpoczęcie z momentem uwolnienia dawki.
Druga to bardziej zróżnicowana grupa, w której znajdują się inhalatory proszkowe. DPI są zaprojektowane w taki sposób, że siła wdychania powoduje turbulencje w urządzeniu, które rozkładają proszek na drobne cząstki, które stają się wystarczająco małe, aby osadzić się w płucach. W tym przypadku wdech powinien być szybki i głęboki.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.
Być może spodoba Ci się
Być może Cię zainteresuje
