Melisa lekarska – zastosowanie lecznicze

Melisa (Melissa officinalis) to jedna z najbardziej znanych i  najczęściej stosowanych roślin leczniczych. Jest rośliną wieloletnią z rodziny jasnotowatych. Zanana była już w starożytności. W greckiej medycynie stosowana już 2000 lat temu. Została przywieziona przez Arabów do Hiszpanii, skąd za pośrednictwem zakonników, rozpowszechniła się w całej Europie.

Gdzie rośnie melisa lekarska

Melisa rośnie w całej Europie, w strefach umiarkowanych Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rośliny pochodzą głównie z upraw. Jest rośliną miododajną, świeżym zielem pszczelarze nacierają nowy ul, co ma ułatwić zagnieżdżenie się w nim młodego roju i stąd ludowe nazwy melisy – „rojownik” i „pszczelnik”.

Roślina ta dorasta do 100 cm wysokości. Kwitnie od czerwca do września. Surowcem leczniczym są liście i ulistnione szczyty pędów. Głównym składnikiem surowca jest olejek eteryczny zawierający aldehydy nadające mu cytrynowy zapach. Ponadto liście melisy bogate są w fenolokwasy, flawonoidy, związki triterpenowe, garbniki oraz śluzy. Powszechnie stosuje się melisę przy problemach ze snem albo na uspokojenie. Jednak to nie jedyne lecznicze działanie melisy.

Melisa lekarska – zastosowanie

Zdrowotne działanie wyciągu z melisy:

• uspokajające,
• rozkurczowe,
• wzmacnianie pamięci,
• przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne,
• przeciwzapalne,
• leczące rany,
• łagodzące bóle menstruacyjne, migrenowe,
• żółciopędne,
• pobudzające wydzielanie soków trawiennych,
• zatrzymujące namnażanie komórek nowotworowych,
• regulujące wydzielanie łoju,
• działające odświeżająco, tonizująco i łagodząco.

Znaną w medycynie od ponad 2000 lat melisę, Paracelsus, określał jako „najlepsze ziele dla serca”.

Zawarte w melisie składniki olejku eterycznego wykazują działanie uspokajające poprzez obniżenie progu wrażliwości ośrodka układu nerwowego, ułatwiają zasypianie i spokojny sen.

Podawanie ekstraktu z melisy przez ok. 16 tygodni pacjentom z łagodną chorobą Alzheimera spowolniło objawy otępienia i polepszyło aktywność chorych. Głównymi składnikami działającymi olejku melisowego są polifenole i flawonoidy.

Olejek melisowy

Właściwości olejku melisowego:

• przeciwnowotworowe – poprzez hamowanie powstawania wolnych rodników,
• przeciwmiażdżycowe – obniża ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu,
• przeciwdrobnoustrojowe – kwercetyna działa przeciwwirusowo na wirusa opryszczki,
• na problemy trawienne – ponieważ pobudza wydzielanie żółci i soku żołądkowego, a przez to przyspiesza trawienie nawet bardzo ciężkich potraw,
• zapobiega demencji starczej, zaćmie, stabilizuje witaminę C,
• łagodzi dokuczliwe mdłości w pierwszym trymestrze ciąży, ale pod koniec ciąży może opóźnić akcję porodową,
• lekko uspokajające i nasenne u dzieci,
• lekko moczopędne,
• hamuje rozwój bakterii w jamie ustnej, które powodują stany zapalne dziąseł,
• hamuje rozwój bakterii Helicobacter pylori,
• odpowiedzialnej za chorobę wrzodową żołądka,
• jest polecana osobom z zespołem jelita drażliwego.

Melisa lekarska w kosmetykach

W kosmetyce – ekstrakt z melisy stosowany jest w różnych formach kosmetycznych, przeznaczonych do pielęgnacji przetłuszczającej się cery i włosów, tonizujących kąpieli, kremów, maseczek, olejków i past do zębów.

UWAGA! Łagodzi skutki ukąszenia przez komary czy inne owady, wystarczy 4–5 kropli olejku na zimny kompres, który przykładamy w miejscu ukąszenia.

W przemyśle spożywczym – suche wyciągi stosowane są w herbatach, przyprawach smakowych, winach i likierach.

Melisa jest najczęściej spotykana w postaci:

• herbat,
• nalewek,
• ziół tabletkowanych,
• kropli,
• preparatów złożonych.

Najczęściej stosowany jest napar (1 łyżeczka suszu melisy na szklankę wody), melisę parzymy 15–20 minut i pijemy 2–3 razy dziennie. Działanie uspokajające uzyskujemy już po 20–30 minutach od spożycia.

Przeciwwskazania do stosowania

Melisy nie należy łączyć z lekami uspokajającymi na receptę, bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Może wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi w trakcie zabiegów chirurgicznych i po nich, dlatego nie wolno stosować jej przez co najmniej dwa tygodnie przed zabiegiem. Mimo wymienionych tu ograniczeń, melisa lekarska to zioło o bardzo niewielkiej ilości przeciwwskazań i powinna znaleźć się w każdej domowej apteczce.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.