5 faktów o raku jelita grubego

Rak jelita grubego to choroba o charakterze złośliwym, zlokalizowana  w obrębie odbytnicy i okrężnicy. Nowotwór ten występuje najczęściej (w 60%) w krajach rozwiniętych, a najwięcej przypadków notuje się w Australii i Nowej Zelandii oraz Europie Zachodniej. Na świecie zajmuje trzecie niechlubne miejsce na podium wśród najpowszechniej występujących nowotworów złośliwych, natomiast w Europie zdobywa złoty medal.

Rak jelita grubego co roku rozpoznawany jest u ok. 1,4 miliona pacjentów, w Polsce jest to liczba ok. 18 tysięcy przypadków, a ilość diagnoz z roku na rok drastycznie wzrasta. Od 1980 roku w naszym kraju zanotowano 4-krotny wzrost liczby zachorowań u mężczyzn i 3-krotny wzrost liczby zachorowań u kobiet. Statystyki pokazują, że najbardziej narażeni są pacjenci po 50. roku życia, w tym ok. 75% przypadków to osoby po 60. roku życia. Przeżywalność chorych jest wysoka, wynosi ok. 70%.

Fakt nr 1. Gruczolakoraki

W większości przypadków rak jelita grubego przybiera formę gruczolakoraka, który powstaje z gruczolaków. Występuje w postaci niewielkiego polipa, który jest patologicznym rozrostem ściany jelita grubego uwypuklającym się ponad powierzchnię błony śluzowej jelita (okrężnicy lub odbytnicy) i wystającym do światła jelita. spotykanych zmian okrężnicy i odbytnicy, występują u 15–20% populacji dorosłych. Sam proces nowotworowy jest dość długi, trwa ok. 10-15 lat, kiedy to z pierwotnie powstałego polipa tworzy się gruczolakorak. Proces ten przebiega w 85% przypadków.

Fakt nr 2. Co sprzyja powstawaniu raka jelita grubego

Jest wiele czynników ryzyka, które sprzyjają powstaniu raka jelita grubego. Większość przypadków stanowią zachorowania sporadyczne (75-80%), w których decyduje indywidualna wrażliwość na zachorowanie, a około 20-25% to predyspozycje genetyczne. Wystąpienie pojedynczego przypadku nowotworu jelita grubego w wywiadzie rodzinnym zwiększa ryzyko zachorowania o ok. 2% ponad ryzyko populacyjne. Silny wpływ genów na etiologię choroby stwierdza się u mniej więcej 10% pacjentów z rakiem jelita grubego.

O ile genetyki nie da się przeskoczyć, to sposób, w jaki się żywimy, ma bardzo duży wpływ na etiologię choroby, a dieta to już tylko wiedza i nasze dobre chęci. Żywność wysoce przetworzona, uboga w błonnik, dieta oparta na dużej ilości węglowodanów oraz na produktach o wysokim indeksie glikemicznym, duże ilości czerwonego mięsa, palenie tytoniu, mała aktywność ruchowa to podstawowe czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowań. Szacuje się, że aż 70% przypadków raka jelita grubego można by uniknąć dzięki zmianie diety oraz stylu życia. Otyłość, która stała się poważnym problemem w krajach wysokorozwiniętych, jest przyczyną wielu chorób, między innymi wykazano jej wpływ na rozwój raka jelita grubego. Szczególnie otyłość typu brzusznego, która częściej obserwowana jest u mężczyzn niż u kobiet, zwiększa ryzyko nowotworu.

Fakt nr 3. Ratunek w aktywności fizycznej, warzywach i owocach

Wysoka aktywność fizyczna, dostateczna ilość snu wraz z dostarczaniem organizmowi składników żywieniowych w odpowiedniej proporcji są kluczem do zdrowia i zapobiegają wielu chorobom. Regularne spożywanie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Wykazano ochronne działanie roślin strączkowych (szczególnie gotowanej fasoli) oraz warzyw z rodziny czosnkowatych (czosnek, cebula, por, szczypiorek) na rozwój nowotworu jelita grubego.

Fakt nr 4. Eskimosi mniej chorują

Dieta statystycznego człowieka bogata jest w kwasy tłuszczowe, a uboga w kwasy omega-3 (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, NNKT). Spożycie odpowiedniej ilości NNKT jest ważne, ale kluczowe jest zachowanie odpowiedniej proporcji pomiędzy kwasami omega-3 a omega-6, i powinna mieścić się w przedziale między 1:2 a 1:5. W większości przypadków wynosi ona 1:15, 1:20, dlatego też osiągniecie poziomu 1:10 uważane jest za dostateczne. Pozytywny wpływ kwasów omega-3, przede wszystkich długołańcuchowych (kwas eikozapentaenowy – EPA i kwas dokozaheksaenowy – DHA) wykazano u Eskimosów, których podstawą diety są ryby, bogate w NNKT. Oprócz niskiej zapadalności na tak zwane choroby cywilizacyjne (choroby układu krążenia, astma, cukrzyca typu 1) stwierdzono niską zapadalność na nowotwory.

Fakt nr 5. Wybierz zdrowy styl życia

Z przytoczonych danych wynika, że odpowiedni styl życia może ustrzec nas przed chorobą nowotworową jelita grubego. Nie są to jednak nowości, o tym, że przestrzeganie piramidy żywienia, której podstawą są warzywa i owoce, ma dobry wpływ na zdrowie człowieka. Wiadomo o tym od dawna. Dlatego też warto przemyśleć swoje wybory, uderzyć się w pierś, ruszyć się z kanapy i zmienić nawyki żywieniowe, zgodnie z nauką, którą głosił Hipokrates – „lepiej zapobiegać niż leczyć”, bo na pozytywne zmiany nigdy nie jest za późno.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.