Jak rzucić palenie z pomocą farmaceuty

Choć wydaje się, że na temat szkodliwości nałogu palenia powiedziano już wszystko, to według statystyk nadal niemal ¼ Polaków codziennie sięga przynajmniej po jednego papierosa. Dlaczego ludzie palą papierosy?

Większość osób prawdopodobnie zdaje sobie sprawę z zagrożenia chorobami płuc, łącznie z tą najniebezpieczniejszą, jaką jest nowotwór. Jest to jednak powikłanie odległe w czasie i zrozumiałe jest, że może nie przemawiać do wyobraźni wielu palaczy. W tej sytuacji warto podkreślić, że nałóg ten wpływa również na jakość naszego codziennego życia, czasem bardzo niepostrzeżenie…

Zanim palacz odczuje poważne skutki palenia papierosów, najpierw będzie się zmagał z niewielkimi, ale codziennymi i przez to dokuczliwymi dolegliwościami. Jedną z nich jest refluks i zgaga, spowodowane osłabieniem mięśniówki wpustu żołądka, który u zdrowej osoby zapobiega cofaniu się treści żołądka do przełyku. Wstydliwym problemem okazuje się również nieprzyjemny zapach z ust i przebarwienia zębów. Palenie wpływa niekorzystnie na dziąsła, powodując przewlekłe stany zapalne i krwawienia. Oprócz tego dochodzi do osłabienia receptorów węchu i smaku, co w efekcie często odbiera przyjemność jedzenia ulubionych potraw lub poznawania nowych smaków.

Skutki palenia papierosów

Bardzo wrażliwym organem na działanie dymu papierosowego jest również skóra. Dociera do niej mniej tlenu, a efekty tego są widoczne „gołym okiem”. Cera palaczy jest ziemista, poszarzała, a policzki wyglądają na zapadnięte jak u chorobliwie chudej osoby. Palenie postarza aż o 10 do 20 lat i trzykrotnie zwiększa prawdopodobieństwo powstania zmarszczek wokół oczu i ust! Podczas gdy ten fakt poruszy głównie panie, to panów zapewne bardziej zaniepokoi to, że palacze często mają problemy z potencją.

Również jakość ich spermy jest gorsza. Jeśli połączymy to z potwierdzonym badaniami dotyczącymi spadku płodności u kobiet-palaczek, to możemy przypuszczać, że całkiem sporo przypadków bezpłodności może być efektem palenia papierosów. Na koniec warto wspomnieć tylko o słynnym już „kaszlu palacza”, który nie jest niczym innym jak pierwszym etapem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Palenie wpływa na nasz układ krwionośny, predysponuje do powstawania skrzepów i zwężenia światła naczyń krwionośnych, co znacząco zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu.

Ostatni papieros

Osoby palące już długi czas mogą mieć wątpliwości, czy w ich sytuacji porzucenie nałogu cokolwiek zmieni. Z odpowiedzią przychodzą naukowcy, którzy zbadali, jakich pozytywnych efektów doświadczają osoby po odstawieniu papierosów i po jakim czasie można się ich spodziewać.

Okazuje się, że już 20 minut po spaleniu ostatniego papierosa działanie układu krwionośnego zaczyna się stabilizować, a po 15 latach wraca całkowicie do normy. Po tygodniu skóra zaczyna być lepiej nawilżona i elastyczna. Zaledwie po 24 godzinach wyostrzają się zmysły zapachu i smaku. Po trzech miesiącach pojemność płuc zwiększa się o 30%, a po dwóch latach bez papierosa ryzyko zawału serca spada o połowę. Aby zredukować ryzyko wystąpienia nowotworu w obrębie głowy i szyi do poziomu osoby niepalącej, potrzeba 20 lat.

Wniosek jest jeden – większość skutków palenia jest odwracalna, ale im dłużej palimy, tym mniej czasu mamy na wyeliminowanie podwyższonego ryzyka wystąpienia najpoważniejszych chorób. Dlatego też nie warto odwlekać decyzji o rzucenia palenia!

Uzależnienie od nikotyny

Problemem w rzuceniu palenia jest silne uzależnienie fizyczne od nikotyny. Po odstawieniu pojawia się tzw. „głód nikotynowy”, którego objawy to zwiększona drażliwość, zaburzenia snu, uwagi, zwiększona agresja oraz znaczące obniżenie nastroju. Taki stan może utrzymywać się 2 do 3 tygodni i w tym czasie palacze często wracają do nałogu. W tym okresie bardzo pomocne okazują się preparaty dostępne w aptece, których celem jest dostarczenie czystej nikotyny, co łagodzi objawy odstawienne i zmniejsza ekspozycję na szkodliwe substancje dymu papierosowego.

Czym jest NTZ? Jest to nikotynowa terapia zastępcza (NTZ) dostępna w różnych formach: gum do żucia, plastrów, pastylek do ssania, aerozoli i inhalatorów. Bez recepty dostępne są tabletki zawierające substancję o nazwie cytyzyna (Desmoxan, Tabex), która pobudza receptory nikotynowe. Na receptę lekarz może przepisać leki o nazwach: bupropion (Wellbutrin, Zyban), który wpływa na wydzielanie noradrenaliny i dopaminy, znosząc objawy głodu nikotynowego lub wareniklina (Champix), która pobudza receptory nikotynowe, a następnie je blokuje.

NTZ czyli nikotynowa terapia zastępcza

Celem NTZ jest dostarczenie do organizmu nikotyny inną drogą niż podczas spalania papierosów. Pozwala to na stopniowe redukowanie jej dawki i tym samym leczenie uzależnienia bez ryzyka wystąpienia głodu nikotynowego. Od pierwszego dnia terapii eliminujemy też ekspozycję na dym. Oczywiście istnieje ryzyko uzależnienia się od nikotyny zawartej w preparatach stosowanych w ramach NTZ.

Dlatego warto przygotować plan leczenia, na przykład przy pomocy farmaceuty, który może potem weryfikować jego prawidłowe wykonanie. W zależności od preferencji oraz ewentualnych przeciwwskazań mamy do dyspozycji kilka rodzajów NTZ. Należy pamiętać, że tego rodzaju terapii nie powinny stosować kobiety w ciąży, a osoby chorujące na serce powinny skonsultować się z lekarzem.

• Guma do żucia: Występuje w dwóch dawkach: 2 i 4 mg. Zazwyczaj zaczyna się od wyższej dawki, głównie u osób palących ponad 25 papierosów dziennie lub sięgających po papierosa tuż po przebudzeniu. Stosuje się ją maksymalnie 12 tygodni. Początkowo należy żuć gumę co 1-2 godziny, nie więcej niż 24 gumy na dobę. Należy je odstawić, gdy dawka zostanie zmniejszona do 1-2 gum na dobę. Należy żuć aż do wystąpienia mrowienia lub wyraźnego smaku, a następnie umieścić gumę pod językiem lub między językiem a dziąsłem, aż do zaprzestania mrowienia/ zaniku smaku. Potem można żuć dalej, ale nie dłużej niż 30 min. Efekt działania nikotyny z gumy występuje po ok. 15 min., dlatego guma nie nadaje się do doraźnego tłumienia głodu nikotynowego. Początkowo może powodować czkawkę i podrażnienie żołądka. Napoje o kwaśnym odczynie zmniejszają wchłanianie nikotyny przez błonę śluzową policzka;
• Plastry: Występują w różnych dawkach i działają przez 16 godz. (dzienne) lub 24 godz. (całodobowe). Preferowane są dzienne, natomiast osoby, które sięgają po papierosa zaraz po przebudzeniu powinny stosować plastry całodobowe. Istnieją trzy stopnie siły plastrów. Pierwszy stosujemy przez 6-8 tygodni, kolejny przez dwa i trzeci również przez dwa. Osoby palące mniej niż 10 papierosów dziennie powinny zacząć od sześciotygodniowej kuracji plastrami 2. stopnia, a następnie przez dwa tygodnie stosować 3. stopień. Plastry należy naklejać na nieowłosioną skórę oraz każdorazowo zmieniać miejsce aplikacji, aby uniknąć podrażnień. Podczas stosowania plastrów całodobowych mogą wystapić zaburzenia snu;
• Pastylki do ssania (pod język): Podobnie jak gumy, występują w dawkach 4 i 2 mg oraz 1,5 mg. Dawki 2 mg lub 1,5 mg są odpowiednie dla osób, które pierwszego papierosa wypalają nie wcześniej niż po 30 min. po przebudzeniu lub palą mniej niż 20 papierosów dziennie. Dawka 4 mg przeznaczona jest dla osób, które pierwszego papierosa wypalają wcześniej. Podczas kuracji nie następuje redukcja dawki, ale zmniejszenie częstostliwości zażywania. Pastylkę umieszczamy w ustach i od czasu do czasu przemieszczamy z jednej strony jamy ustnej na drugą przez około 20-30 min. Schemat kuracji: 1.-6. Tydzień – jedna pastylka co 1-2 godz., 7.-9. tydzień – jedna pastylka co 2-4 godz., 10.-12. tydzień – jedna pastylka co 4-8 godz. Jeśli głód nikotynowy nadal się pojawia, można przez kolejne tygodnie stosować 1-2 pastylki dziennie, nie przekraczając łącznego czasu kuracji 24 tygodni. W początkowym okresie można je stosować w celu zmniejszenia ilości wypalanych papierosów;
• Aerozol: Wystepuje w stężeniu 1 mg/ dawkę. Efekt działania nikotyny występuje szybciej niż w przypadku pozostałych form NTZ. Stosuje się 1 lub 2 dawki co 30 min. do godziny w zależności od ilości wypalanych papierosów. Po 6 tygodniach należy zmniejszać ilość aplikacji. Podczas rozpylania nie należy wdychać powietrza i powstrzymać się od przełykania kilka sekund po aplikacji.

Badania wykazały, że NTZ zwiększa prawdopodobieństwo rzucenia palenia o 50 do 70%. Korzystny efekt daje również połączenie formy długodziałającej (np. plastrów) z szybko działającą (np. aerozol).

Leki wspomagające leczenie uzależnienia

• Cytyzyna – bez recepty (OTC)

Działa na receptory nikotynowe. Pozwala na odzwyczajenie się od palenia tytoniu bez objawów abstynencji.

Schemat stosowania:

1. pierwsze trzy dni: 1 tabl. co 2 godz. w ciagu dnia (6 tabletek na dobę),
2. jednocześnie należy zmniejszać liczbę wypalanych papierosów, a w 5. dniu defintywnie zrezygnować z palenia,
3. począwszy od 4. dnia co kilka dni należy zmniejszać stopniowo liczbę przyjmowanych tabletek,
4. od 21. do 25. dnia należy przyjmować 1-2 tabletki dziennie.

Kurację można powtórzyć po 4-5 miesiącach. Ostrożność powinny zachować osoby z chorobą wrzodową żołądka. Lek jest przeciwwskazany u osób z miażdżycą, guzem chromochłonnym nadnerczy, niewydolnością układu sercowo-naczyniowego lub zaawansowanym nadciśnieniem. Podczas kuracji nie wolno spożywać alkoholu!

• Bupropion – na receptę

Działanie polega na zmniejszaniu objawów odstawiennych. Kurację rozpoczyna się dwa tygodnie przed zaprzestaniem palenia. Dawka początkowa to 150 mg dwa razy dziennie co 8 godz.; maksymalna dawka dobowa to 300 mg.

Bupropion wpływa na metabolizm wielu leków, dlatego należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, jeśli stosujemy inne leki. Może powodować drżenie, bezsenność, napady padaczkowe, problemy z koncentracją.

• Wareniklina – na receptę

Pobudza receptory nikotynowe w mniejszym stopniu niż nikotyna, ale wystarczającym do osłabienia głodu nikotynowego i objawów abstynencyjnych. Jednoczesnie blokuje wiązanie nikotyny z tymi receptorami, zmniejszając satysfakcję z palenia.

Kurację rozpoczyna się 1-2 tygodnie przed planowanym terminem zakończenia palenia. Kuracja trwa 12 tygodni i polega na stopniowym zwiększaniu dawkowania przez pierwsze 8 dni, po których należy przyjmować 1 mg leku dwa razy dziennie. Najczęstszym działaniem niepożądanym są łagodne i mijające w trakcie terapii nudności.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.