Choć wydaje się, że na temat szkodliwości nałogu palenia powiedziano już wszystko, to według statystyk nadal niemal ¼ Polaków codziennie sięga przynajmniej po jednego papierosa. Dlaczego ludzie palą papierosy?
Większość osób prawdopodobnie zdaje sobie sprawę z zagrożenia chorobami płuc, łącznie z tą najniebezpieczniejszą, jaką jest nowotwór. Jest to jednak powikłanie odległe w czasie i zrozumiałe jest, że może nie przemawiać do wyobraźni wielu palaczy. W tej sytuacji warto podkreślić, że nałóg ten wpływa również na jakość naszego codziennego życia, czasem bardzo niepostrzeżenie…
Zanim palacz odczuje poważne skutki palenia papierosów, najpierw będzie się zmagał z niewielkimi, ale codziennymi i przez to dokuczliwymi dolegliwościami. Jedną z nich jest refluks i zgaga, spowodowane osłabieniem mięśniówki wpustu żołądka, który u zdrowej osoby zapobiega cofaniu się treści żołądka do przełyku. Wstydliwym problemem okazuje się również nieprzyjemny zapach z ust i przebarwienia zębów. Palenie wpływa niekorzystnie na dziąsła, powodując przewlekłe stany zapalne i krwawienia. Oprócz tego dochodzi do osłabienia receptorów węchu i smaku, co w efekcie często odbiera przyjemność jedzenia ulubionych potraw lub poznawania nowych smaków.
Bardzo wrażliwym organem na działanie dymu papierosowego jest również skóra. Dociera do niej mniej tlenu, a efekty tego są widoczne „gołym okiem”. Cera palaczy jest ziemista, poszarzała, a policzki wyglądają na zapadnięte jak u chorobliwie chudej osoby. Palenie postarza aż o 10 do 20 lat i trzykrotnie zwiększa prawdopodobieństwo powstania zmarszczek wokół oczu i ust! Podczas gdy ten fakt poruszy głównie panie, to panów zapewne bardziej zaniepokoi to, że palacze często mają problemy z potencją.
Również jakość ich spermy jest gorsza. Jeśli połączymy to z potwierdzonym badaniami dotyczącymi spadku płodności u kobiet-palaczek, to możemy przypuszczać, że całkiem sporo przypadków bezpłodności może być efektem palenia papierosów. Na koniec warto wspomnieć tylko o słynnym już „kaszlu palacza”, który nie jest niczym innym jak pierwszym etapem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Palenie wpływa na nasz układ krwionośny, predysponuje do powstawania skrzepów i zwężenia światła naczyń krwionośnych, co znacząco zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
Osoby palące już długi czas mogą mieć wątpliwości, czy w ich sytuacji porzucenie nałogu cokolwiek zmieni. Z odpowiedzią przychodzą naukowcy, którzy zbadali, jakich pozytywnych efektów doświadczają osoby po odstawieniu papierosów i po jakim czasie można się ich spodziewać.
Okazuje się, że już 20 minut po spaleniu ostatniego papierosa działanie układu krwionośnego zaczyna się stabilizować, a po 15 latach wraca całkowicie do normy. Po tygodniu skóra zaczyna być lepiej nawilżona i elastyczna. Zaledwie po 24 godzinach wyostrzają się zmysły zapachu i smaku. Po trzech miesiącach pojemność płuc zwiększa się o 30%, a po dwóch latach bez papierosa ryzyko zawału serca spada o połowę. Aby zredukować ryzyko wystąpienia nowotworu w obrębie głowy i szyi do poziomu osoby niepalącej, potrzeba 20 lat.
Wniosek jest jeden – większość skutków palenia jest odwracalna, ale im dłużej palimy, tym mniej czasu mamy na wyeliminowanie podwyższonego ryzyka wystąpienia najpoważniejszych chorób. Dlatego też nie warto odwlekać decyzji o rzucenia palenia!
Problemem w rzuceniu palenia jest silne uzależnienie fizyczne od nikotyny. Po odstawieniu pojawia się tzw. „głód nikotynowy”, którego objawy to zwiększona drażliwość, zaburzenia snu, uwagi, zwiększona agresja oraz znaczące obniżenie nastroju. Taki stan może utrzymywać się 2 do 3 tygodni i w tym czasie palacze często wracają do nałogu. W tym okresie bardzo pomocne okazują się preparaty dostępne w aptece, których celem jest dostarczenie czystej nikotyny, co łagodzi objawy odstawienne i zmniejsza ekspozycję na szkodliwe substancje dymu papierosowego.
Czym jest NTZ? Jest to nikotynowa terapia zastępcza (NTZ) dostępna w różnych formach: gum do żucia, plastrów, pastylek do ssania, aerozoli i inhalatorów. Bez recepty dostępne są tabletki zawierające substancję o nazwie cytyzyna (Desmoxan, Tabex), która pobudza receptory nikotynowe. Na receptę lekarz może przepisać leki o nazwach: bupropion (Wellbutrin, Zyban), który wpływa na wydzielanie noradrenaliny i dopaminy, znosząc objawy głodu nikotynowego lub wareniklina (Champix), która pobudza receptory nikotynowe, a następnie je blokuje.
Celem NTZ jest dostarczenie do organizmu nikotyny inną drogą niż podczas spalania papierosów. Pozwala to na stopniowe redukowanie jej dawki i tym samym leczenie uzależnienia bez ryzyka wystąpienia głodu nikotynowego. Od pierwszego dnia terapii eliminujemy też ekspozycję na dym. Oczywiście istnieje ryzyko uzależnienia się od nikotyny zawartej w preparatach stosowanych w ramach NTZ.
Dlatego warto przygotować plan leczenia, na przykład przy pomocy farmaceuty, który może potem weryfikować jego prawidłowe wykonanie. W zależności od preferencji oraz ewentualnych przeciwwskazań mamy do dyspozycji kilka rodzajów NTZ. Należy pamiętać, że tego rodzaju terapii nie powinny stosować kobiety w ciąży, a osoby chorujące na serce powinny skonsultować się z lekarzem.
Badania wykazały, że NTZ zwiększa prawdopodobieństwo rzucenia palenia o 50 do 70%. Korzystny efekt daje również połączenie formy długodziałającej (np. plastrów) z szybko działającą (np. aerozol).
Działa na receptory nikotynowe. Pozwala na odzwyczajenie się od palenia tytoniu bez objawów abstynencji.
Schemat stosowania:
Kurację można powtórzyć po 4-5 miesiącach. Ostrożność powinny zachować osoby z chorobą wrzodową żołądka. Lek jest przeciwwskazany u osób z miażdżycą, guzem chromochłonnym nadnerczy, niewydolnością układu sercowo-naczyniowego lub zaawansowanym nadciśnieniem. Podczas kuracji nie wolno spożywać alkoholu!
Działanie polega na zmniejszaniu objawów odstawiennych. Kurację rozpoczyna się dwa tygodnie przed zaprzestaniem palenia. Dawka początkowa to 150 mg dwa razy dziennie co 8 godz.; maksymalna dawka dobowa to 300 mg.
Bupropion wpływa na metabolizm wielu leków, dlatego należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, jeśli stosujemy inne leki. Może powodować drżenie, bezsenność, napady padaczkowe, problemy z koncentracją.
Pobudza receptory nikotynowe w mniejszym stopniu niż nikotyna, ale wystarczającym do osłabienia głodu nikotynowego i objawów abstynencyjnych. Jednoczesnie blokuje wiązanie nikotyny z tymi receptorami, zmniejszając satysfakcję z palenia.
Kurację rozpoczyna się 1-2 tygodnie przed planowanym terminem zakończenia palenia. Kuracja trwa 12 tygodni i polega na stopniowym zwiększaniu dawkowania przez pierwsze 8 dni, po których należy przyjmować 1 mg leku dwa razy dziennie. Najczęstszym działaniem niepożądanym są łagodne i mijające w trakcie terapii nudności.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.