Wpisz aby wyszukać

Udostępnij

Terminu “dieta ketogeniczna” użył po raz pierwszy dr R.M. Wilder z kliniki Mayo w 1921 roku. Natomiast o samej dietoterapii już w starożytnej Grecji pisał Arystoteles. Hipokrates  grecki lekarz, żyjący w I wieku p.n.e. oraz prekursor współczesnej medycyny również wiedział o pozytywnych efektach odpowiedniej diety. Zauważył wpływ głodówki na leczenie epilepsji. Dziś wiemy, że zastosowanie tego typu terapii prowadzi do korzystnych zmian biochemicznych w organizmie, gdyż komórki człowieka po wykorzystaniu rezerw węglowodanów, zaczynają jako substrat wykorzystywać tłuszcz. Klasyczna dieta ketogeniczna bazuje na tłuszczu stanowiącym 90% diety, pozostałe składniki pokarmowe to białka w ilości 8% oraz węglowodany (2%).

Spis treści:

  1. Dieta ketogeniczna – dla kogo?
  2. Jak działa dieta ketogeniczna?
  3. Dieta ketogenna w leczeniu padaczki
  4. Jak się przygotować?
  5. Niepożądane efekty wdrożenia diety ketogenicznej
  6. Co jeść na diecie ketogenicznej?
  7. Czego nie jeść na diecie ketogenicznej?
  8. Dieta ketogeniczna – przeciwwskazania
  9. Przykładowy jadłospis

Dieta ketogeniczna – dla kogo?

Dieta ketogeniczna jest najbardziej znanym przykładem niefarmakologicznej metody leczenia padaczki lekoopornej u dzieci i dorosłych. Najnowsze doniesienia sugerują, że może mieć pozytywne skutki również w leczeniu: choroby Alzheimera, schorzeń onkologicznych (np. guza mózgu), autyzmu, udaru mózgu oraz uszkodzenia rdzenia kręgowego. Brak jest jednak badań klinicznych potwierdzających tę tezę.

W standardowych warunkach, przy jednoczesnym zastosowaniu zrównoważonej ilości węglowodanów i tłuszczów wyłącznym paliwem napędowym dla mózgu jest glukoza. Dlatego warto wiedzieć, że tkanka mózgowa człowieka zużywa jej około 120 g na dobę, co stanowi nawet 60% całkowitego zapotrzebowania. Niedobór węglowodanów, przy jednoczesnym zwiększonym poborze tłuszczów, sprawia, że to właśnie tłuszcze stają się alternatywnym źródłem energii.

Długotrwała głodówka lub stosowanie wyłącznie diety lipidowej (tłuszczowej), doprowadza do wyniszczenia organizmu. Zatem tego typu dietoterapia, dla bezpieczeństwa, powinna być stosowana tylko krótkotrwale oraz pod kontrolą specjalisty.

Dieta ketogeniczna  jak działa?

Same kwasy tłuszczowe nie mogą przekroczyć bariery krew – mózg, ponieważ związane są z albuminami. Ulegają jednak procesom spalania, a efektem ich utleniania jest wytworzenie ciał ketonowych (m.in. acetonu, acetooctanu, acetylokarnityny). Te natomiast wytwarzane głównie w wątrobie przedostają się do krwi, następnie do tkanek obwodowych, aby docelowo przedostać się przez barierę krew- mózg.

Dieta to już nie tylko sposób na długowieczność, ale również niefarmakologiczna forma leczenia.

Powolne ograniczanie poboru węglowodanów na rzecz tłuszczów może powodować adaptację mózgu do wykorzystywania ciał ketonowych jako materiału energetycznego. W efekcie wzrost ich zawartości we krwi i zwiększone wydalanie z moczem prowadzi do kwasicy ketonowej, nazywanej ketozą.

Dieta ketogenna w leczeniu padaczki

Dokładny mechanizm działania diety ketogenicznej w leczeniu padaczki nie został jeszcze odkryty przez naukowców. Wiemy natomiast, że wpływ stosowania diety ketogenicznej różni się mechanizmem działania od działania leków przeciwepileptycznych. Ciała ketonowe wpływają na układ neurotransmiterów w mózgu; aceton wykazuje działanie przeciwdrgawkowe. Wykazano, że dieta ketogenna przyczynia się do syntezy GABA (kwas gamma-aminomasłowy) w mózgu oraz zwiększa hyperpolaryzację neuronów poprzez wpływ na kanały potasowe, co powoduje zahamowanie nadmiernej pobudliwości neuronów, powodując zmniejszoną częstotliwość napadów padaczkowych w chorobie przewlekłej.

Dieta ketogeniczna – jak się przygotować?

Amerykański neurolog dziecięcy specjalizujący się w leczeniu epilepsji  John M. Freeman jako jeden z pierwszych badaczy opracował protokół wejścia w stan ketozy. Zaleca aby dietoterapię poprzedzić ograniczeniem poboru węglowodanów. Natomiast przed wdrożeniem diety ketogenicznej  zastosować dwudniową głodówkę. Etap głodówki powinien być następnie przedłużony pod kontrolą lekarza lub dietetyka, pamiętając o regularnym pomiarze poziomu glukozy we krwi. Całkowite odstawienie pokarmu jest utrzymywane aż do osiągnięcia głębokiej kwasicy w moczu. Następnie, po osiągnięciu tego stanu, zostaje wprowadzona dieta ketogeniczna. W pierwszym dniu od wdrożenia powinna zaspokajać 30% zapotrzebowania kalorycznego, natomiast 100% zapotrzebowania dopiero w dniu trzecim.

Niepożądane efekty wdrożenia diety ketogenicznej

Efektem niepożądanym po wprowadzeniu klasycznej diety ketogenicznej mogą być zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: mdłości oraz wymioty, biegunki oraz zaparcia, bóle brzucha. Jednak najczęściej z biegiem czasu organizm adaptuje się i objawy te ustępują. Dodatkowo poważnym negatywnym objawem wprowadzenia diety tłuszczowej, jest kamica układu moczowego, która występuje u 7% pacjentów.

W moczu powinien utrzymywać się stały poziom ciał ketonowych, który świadczy o odpowiedniej proporcji składników żywieniowych. Jest on prosty do zbadania w warunkach domowych, więc nie ma potrzeby wysyłania próbek do laboratorium analitycznego.

Co jeść na diecie ketogenicznej?

W diecie ketogennej najważniejsze są odpowiednie proporcje tłuszczu do węglowodanów i białek. Dlatego wykwalifikowany dietetyk kliniczny każdy jadłospis dobiera indywidualnie. Dokładne proporcje uzależnione są od poziomu rozwoju i wieku pacjenta. Dla przykładu jadłospis dziecka wykazującego duże zapotrzebowanie na białko w okresie wzrostu i rozwoju będzie różnił się od diety zaproponowanej pacjentowi w pełni dojrzałemu. Wszystkie składniki wylicza się w gramach, a nie w kaloriach jak w przypadku diety zrównoważonej. Jest to robione w celu uniknięcia przyrostu masy ciała. Posiłki serwowane w diecie ketogenicznej należy przygotowywać z największą starannością aby utrzymać prawidłowy poziom węglowodanów i białek. Ze względu na ubogość witamin i minerałów w diecie tłuszczowej, dietetyk prowadzący musi pamiętać o odpowiedniej suplementacji wapnia, żelaza oraz kwasu foliowego. Jednocześnie należy pamiętać o dużym ryzyku wystąpienia anemii oraz złamań kości.

Dieta ketogeniczna

Które produkty spożywcze wybrać?

Podczas zakupu artykułów spożywczych składających się na dietę ketogenną należy kierować się jakością produktów. Dlatego najlepiej wybierać produkty ekologiczne z uznanych i certyfikowanych upraw i hodowli. Bazę jadłospisu stanowi mięso takie jak wołowina, dziczyzna, jagnięcina oraz wieprzowina, ale nie może zabraknąć również ryb i owoców morza, nabiału (głównie jaj i pełnotłustych produktów mlecznych) oraz orzechów. Dozwolone w odpowiedniej ilości są również warzywa, takie jak: awokado, pieczarki, kapusta, cukinia, brukselka, brokuły czy szpinak. Dieta dopuszcza dodatek roślinnych tłuszczów, jednak ogranicza je wyłącznie do masła, oleju kokosowego oraz oliwy z oliwek.

Czego nie jeść na diecie ketogenicznej?

W jadłospisie, który ma na celu ograniczenie napadów padaczkowych, ważny jest każdy gram węglowodanów.

Należy zrezygnować z:

  • słodyczy i ciast,
  • większości owoców (przede wszystkich winogron, bananów),
  • kasz i makaronów,
  • płatków śniadaniowych,
  • ziemniaków i produktów bogatych w skrobię oraz przede wszystkich z wszelkich,
  • napojów słodzonych  zastępując je wodą.

Ważne aby powiadomić lekarza i dietetyka prowadzącego o wszystkich lekach oraz suplementach diety przyjmowanych regularnie, ponieważ nawet w nich znajdziemy cukier, który przy bilansie diety ketogennej jest niezwykle istotny.

Dieta ketogeniczna – przeciwwskazania

Dieta ketogeniczna jest kategorycznie zabroniona do wprowadzania w warunkach domowych bez konsultacji z lekarzem i dietetykiem. Warto również zaznaczyć, że nie jest to sposób na piękną sylwetkę i zrzucenie zbędnych kilogramów. Dlatego należy pamiętać, że wszystkie diety oparte na wykluczaniu jakichkolwiek produktów odżywczych mogą nam jednocześnie bardzo zaszkodzić, zagrozić zdrowiu, a nawet życiu. Bardzo znanym przykładem jest również wysokobiałkowa dieta Dukana, która doprowadziła wiele osób do ciężkich schorzeń nerek wymagających hospitalizacji.

Dieta ketogenna jest przeznaczona wyłącznie dla pacjentów zmagających się z chorobami neurologicznymi. Dlatego może być prowadzona tylko pod nadzorem wykwalifikowanego dietetyka klinicznego oraz na wyraźne zalecenie lekarza prowadzącego.

Dieta ketogeniczna – przykładowy jadłospis*

I śniadanie jajecznica na boczku
II śniadanie guacamole awokado, pomidor, cebula, kolendra, szczypta chilli, pół łyżeczki soku z cytryny
obiad pierś kaczki z brokułami, gotowana na parze
podwieczorek domowy hummus z dodatkiem pokrojonej świeżej marchwi
kolacja sałatka z wędzonej makreli wędzona makrela, jajko na twardo, odrobina posiekanej cebuli, oliwa z oliwek

*Przykładowy jadłospis ma charakter poglądowy

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.

Tagi::

Być może spodoba Ci się