Cukrzyca ciążowa – zagrożenie dla Matki i dziecka

Cukrzyca to choroba metaboliczna, która może rozwijać się bezobjawowo i siać spustoszenie w organizmie ludzkim. Szczególnym typem cukrzycy jest cukrzyca ciążowa, związana z zaburzeniami gospodarki hormonalnej. Powoduje nietolerancję węglowodanów, a jej efektem jest zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Najczęściej wykrywana jest w II trymestrze ciąży i zazwyczaj ustępuje po porodzie.

Cukrzyca ciążowa niestety jest zagrożeniem zarówno dla matki jak i dla dziecka. Bardzo ważna jest więc samodyscyplina matki i częste kontrole lekarskie.

Cukrzyca ciążowa – główne objawy

• wzmożone pragnienie,
• suchość skóry i śluzówek (szczególnie w ustach),
• spadek masy ciała,
• ogólne osłabienie.

Badania przesiewowe w cukrzycy ciążowej

Cukrzyca ciążowa jest zjawiskiem powszechnie występującym, szczególnie u kobiet z grupy podwyższonego ryzyka. W grupie ryzyka są osoby w wieku powyżej 35 lat, chorujące na otyłość lub nadciśnienie. Dlatego w ramach szeroko pojętej profilaktyki zalecane są badania przesiewowe:

• oznaczenie poziomu cukru we krwi (wykonywane do 10. tygodnia ciąży),  
• obciążenie glukozą (między 24. a 26. tygodniem ciąży).

Próba obciążeniowa polega na: pobraniu krwi, wypiciu szklanki wody z 50 g glukozy, odczekaniu 1 godz. i ponownym pobraniu krwi do pomiaru cukru. Za prawidłowy poziom cukru uznaje się wynik poniżej 100 mg na czczo i poniżej 140 mg po godzinie. Jeżeli wynik jest większy lub równy 180 mg, konieczne jest powtórzenie badania, w celu potwierdzenia cukrzycy. Dlatego kolejny test diagnostyczny wykonywany jest jeszcze bardziej szczegółowo. Konieczne jest bycie na czczo, ilość glukozy to 75 g, a pobranie krwi do oznaczenia cukru następuje  po 1 i 2 godzinach.

W trakcie badania nie wolno nic jeść, natomiast można pić można wodę niegazowaną.

Cukrzycę ciążową oznaczają wyniki:

• na czczo > 100 mg,
• po godzinie > 180 mg,
• po dwóch >140 mg.

Cukrzyca ciążowa jest stanem patologicznym zagrażającym matce i dziecku. W przypadku kobiety oznacza to ryzyko wystąpienia w przyszłości cukrzycy typu II lub nawrót choroby przy ponownej ciąży.

Nadmiar glukozy we krwi matki może powodować:

• makrosomię (waga dziecka powyżej 4,2 kg),
• wady rozwojowe dziecka,
• niedojrzałość układu oddechowego,
• przerost mięśnia sercowego,
• poronienie,
• przedwczesny poród,
• ostrą żółtaczkę u noworodka.

Leczenie cukrzycy zaczyna się od zmiany nawyków żywieniowych.

Cukrzyca ciążowa – prawidłowa dieta

Leczenie cukrzycy zaczyna się od zmiany nawyków żywieniowych. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest ustalenie rodzaju i częstotliwości posiłków przez dietetyka, który dostosowuje dietę, uwzględniając między innymi  okres ciąży i wagę ciężarnej. Dieta eliminująca cukry i ograniczająca tłuszcze ma na celu unormowanie poziomu cukru we krwi. Dietetyk określa ogólne zalecenia żywieniowe z zaznaczeniem ilości posiłków (3 posiłki główne + średnio 1–3 posiłki dodatkowe), częstotliwości ich spożywania. Dodatkowo możemy otrzymać listę produktów pożądanych i wykluczonych z menu.

Przykładowy jadłospis dla kobiety z cukrzycą ciążową:

• śniadanie I – kanapka z pastą jajeczną z awokado,
• śniadanie II – koktajl owocowy,
• obiad – zielone kaszotto z łososiem,
• podwieczorek – owoc+ orzechy włoskie,
• kolacja I – sałatka makaronowa z kurczakiem,
• kolacja II – kanapka z pastą z czerwonej fasoli.

Źródło: Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej.

Dzienniczek cukrzycowy

Konieczna jest także kontrola poziomu cukru glukometrem, takie badanie musimy wykonać 4 razy. Wynik na czczo nie powinien być wyższy niż 90 mg, a po posiłku 120 mg. Właśnie dlatego decydujący jest pierwszy tydzień diety. Jeśli mimo przestrzegania zaleceń żywieniowych poziom cukru jest zbyt wysoki, konieczna jest insulinoterapia. Wiąże się to z prowadzeniem specjalnego dzienniczka cukrzycowego. Odnotowujemy w nim: poziom cukru mierzony glukomertem, rodzaj i wielkość spożytego posiłku i ilość przyjętej insuliny.

Ważne jest także liczenie wymienników węglowodanowych, zwanych także jednostkami chlebowymi – 1WW to ilość odpowiadająca 10 g węglowodanów przyswajalnych. Jest to konieczne dla właściwego określenia ilości podanej insuliny. Przelicznik insulina-wymiennik jest dobierany indywidualnie i mieści się w granicach 0,5–4j insuliny/1WW, przy czym na śniadanie średnio przypada 1,5j/1WW, a na obiad i kolację  1j/1WW. Zawartość WW poszczególnych produktów można sprawdzić w specjalnych tabelach.

Opieka lekarska nad ciężarną i dzieckiem

Cukrzyca dla ciężarnej oznacza częstsze kontrole u lekarza. Od momentu diagnozy do 34. tyg. zaleca się wizytę co 2 tygodnie, a po 36. tyg. nawet co tydzień. Jest to konieczne, aby stale monitorować stan dziecka (wielkość, rytm serca), przeciwdziałając poronieniu i przedwczesnemu porodowi. Jeśli dziecko waży powyżej 4 kg, a kobieta jest drobnej budowy ciała, wtedy należy rozważyć rozwiązanie przez cięcie cesarskie. Zmniejsza się w ten sposób ilość powikłań takich jak złamanie obojczyka czy kości długich u noworodka.

Poród ciężarnej z cukrzycą wymaga szczególnych warunków (podłączenia wlewu z insuliną, stałego mierzenia poziomu glikemii) i obecności neonatologa. Dziecko kobiety z cukrzycą ciążową częściej narażone jest na zaburzenie oddychania i hipoglikemię, dlatego zaleca się, aby poród odbywał się w specjalistycznym szpitalu położniczym. Na szczęście u większości kobiet cukrzyca ciążowa ustępuje tuż po porodzie.

Profilaktyka cukrzycy ciążowej

• wykonanie badań kontrolnych po 6–12 tygodniach po porodzie,
• utrzymanie prawidłowego BMI, zdrowych nawyków żywieniowych i aktywność fizyczna,
• raz na rok badanie kontrolne poziomu cukru.

Ciąża to specyficzny czas dla kobiety, pełen zmian, nadziei, radości, a także pytań – jak to będzie? Cukrzyca nie jest wyrokiem, lecz koniecznością większej uwagi i troski o siebie i o dziecko. Warto więc dbać o siebie samą, aby móc w pełni cieszyć się zdrowiem na każdym etapie życia, nawet będąc „bardziej słodką przyszłą mamą”.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.