Zawód farmaceuta – na czym polega praca farmaceuty?

Międzynarodowy Dzień Farmaceuty przypada 14 maja. Co tak naprawdę znaczy być farmaceutą, na czym polega nasza praca i jak przebiega zwykły dzień w aptece?

Spis treści:

1. Dlaczego używa się określenia „pierwszy stół”?
2. Drugi stół do przygotowywania leków
3. Jak wygląda dzień w aptece?
4. Ważna rola farmaceutów podczas pandemii
5. Zawód farmaceuta – co dla mnie oznacza bycie farmaceutą?

Artykuł zawężę do pracy farmaceuty w aptece otwartej, bo w takiej pracuję. Choć możliwości rozwoju w tym zawodzie jest dużo (apteki szpitalne, hurtownie, firmy farmaceutyczne, uczelnie, szkoły podyplomowe czy prowadzenie szkoleń). Jednak to farmaceuta wykonujący swój zawód w aptece jest najlepiej znany społeczeństwu.

W mojej rodzinie nikt nie pracował w farmacji, nie było u nas takich tradycji. Studia wybrałam więc bardziej z rozsądku niż z powołania. Być może dlatego, że niewiele wiedziałam o tym zawodzie oraz o tym, jak fajnie jest być farmaceutą.

Dlaczego używa się określenia „pierwszy stół”?

Pracę farmaceuty często upraszcza się do roli sprzedawcy. Nie lubimy tego, ponieważ zawsze staramy się służyć swoją wiedzą i doradzać pacjentom najlepiej, jak potrafimy. W aptece nie ma lady – jest pierwszy stół. Za każdym razem, kiedy tłumaczę ten fakt znajomym, wywołuje to uśmiech na ich twarzach. Skąd pojęcie pierwszego stołu? I gdzie jest ten drugi i trzeci?

Obecnie pierwszy stół służy do kontaktu z pacjentem i wydawania leków, podobnie jak kiedyś, jedynie forma recepty przez lata się zmieniła. Dawno temu na tym stole leżała duża księga, do której wpisywało się list do farmaceuty od lekarza, nadawano numer i na tym kończyła się archiwizacja. Aktualnie wystarczy nam sama recepta lub sam kod/pin do e-recepty i otrzymujemy przepisany przez lekarza lek.

Drugi stół do przygotowywania leków

Drugi stół znajdował się za plecami farmaceutów lub za ścianą. Stały na nim wagi i służył do przygotowywania leków. Gotowe leki pojawiły się dopiero w latach 20. XX wieku.

Kiedyś wszystko było przygotowywane z surowców w aptece. Oczywiście nadal istnieje receptariusz i pomieszczenie w aptece służące do sporządzania leków (receptura). Znajdują się tam urządzenia o skomplikowanych nazwach np.: unguator (służący do wytwarzania maści), loża laminarna (wykonuje się w niej leki jałowe) czy kapsułkarka. Nie jest to jednak już tak częsty proceder, jak w połowie XX wieku.

Trzeci stół mieścił się w osobnym pomieszczeniu, które było istnym laboratorium aptecznym. Znajdowały się w nim destylatory, przyrządy do sączenia, suszenia, krojenia i wyciskania surowców na zimno oraz ciepło, których we współczesnej aptece nie znajdziemy.

Jak wygląda dzień w aptece?

Zwykle dość intensywnie. Jak w każdej instytucji, praca polega również na wypełnianiu obowiązków biurowych. Dzień zaczynamy od sprawdzenia, czy pojawiły się nowe decyzje Inspekcji Farmaceutycznej o wycofaniu lub czasowym wstrzymaniu leków. Jeśli tak, zabezpieczamy serie, które nie powinny trafić do pacjenta. Wprowadzamy do systemu zamówiony towar, sprawdzamy, czy dostawa zgadza się z fakturą (leki, dawki, ilości, daty ważności i numery serii).

Codziennie odbywa się również kontrola recept (zwykle dwa razy dziennie), przede wszystkim pod kątem prawidłowości wydania oraz zgodności z przepisami, które bardzo często się zmieniają. Zadaniem każdego farmaceuty jest bardzo skrupulatne dopilnowanie, aby wszystkie recepty spełniały wymogi.

Zdarzają się sytuacje, gdy pacjent, który stosuje konkretny lek od dłuższego czasu, nagle ma problem z jego zdobyciem. Występują trudności z zakupem, mimo posiadania recepty przez pacjenta. W takiej sytuacji robimy wszystko, aby pomóc pacjentowi w zdobyciu leku. Kontaktujemy się wtedy z hurtowniami i producentami. Jednym słowem sprawdzamy wszelkie dostępne kanały, by zdobyć lek. Dla samych pacjentów bardzo pomocne są portale, które umożliwiają sprawdzenie dostępności leku w konkretnych aptekach.

Jeśli pojawia się recepta z lekiem do wykonania, oddelegowana osoba udaje się do receptury, żeby go sporządzić. Bywają sytuacje, że musimy kontaktować się z lekarzem, rozwiać jakieś wątpliwości lub uzgodnić część formalną recepty, tak aby pacjent dostał właściwą ilość danego leku lub lek został sporządzony w prawidłowy sposób.

Odpowiadamy na zadane pytania oraz przekazujemy zasady dawkowania, uwzględniając specjalne zalecenia, o których lekarz nie zawsze ma czas opowiedzieć. Sprawdzamy interakcje, wskazując na dawkowanie, aby kuracja przyniosła pożądany efekt. Instruujemy również, jak korzystać ze sprzętów medycznych (inhalatorów, ciśnieniomierzy, pulsoksymetrów, waporyzatorów itp.). Zdarza się, że pomagamy również zakładać i dopasować sprzęt ortopedyczny. Tłumaczymy, jak przyrządzić czy przechowywać lek.

Również lekarze zwracają się do nas, prosząc o pomoc w sporządzeniu przepisu na niestandardowy lek w recepturze. Doradzamy również, jak prawidłowo wypisać pod względem formalnym receptę.

W aptece pracujemy jako zespół, często się wspieramy, konsultujemy, doradzamy. Ze względu na pracę zmianową ważna jest komunikacja wśród współpracowników, podział obowiązków, przekazywanie sobie informacji, bo gdy tego elementu zabraknie, płynność procesów może zacząć szwankować.

Ważna rola farmaceutów podczas pandemii

Rok 2020 był dla wszystkich bardzo trudny. Pierwszy lockdown budził wyjątkowy strach. Mimo tego, że obawiamy się o zdrowie swoje i swoich bliskich, codziennie rano pojawiamy się w aptece. Ustawodawca, zwracając uwagę na trudną sytuację, dał farmaceutom więcej uprawnień w czasie pandemii. W momencie utrudnionego kontaktu z lekarzem, pacjentowi może brakować leków, a przerwanie kuracji może stanowić zagrożenie dla życia. Wtedy istnieje możliwość uzyskania leku na podstawie recepty farmaceutycznej. Oczywiście wydanie leku to odpowiedzialność indywidualnej osoby i każda sytuacja jest analizowana indywidulanie.

Kolejnym wielkim krokiem jest wpisanie zawodu farmaceuty do wykazu zawodów medycznych oraz kursy kwalifikujące magistrów farmacji do szczepień. Kończąc szkolenie z wynikiem pozytywnym, farmaceuta będzie mógł wspomóc i przyspieszyć program szczepień przeciw COVID-19. Jest kilka projektów, które pozwolą osobom pracującym w moim zawodzie, rozwinąć się i odciążyć lekarzy oraz całą służbę zdrowia. Przede wszystkim program opieki farmaceutycznej, który z założenia jest profesjonalną usługą, ma pomóc pacjentom bezpiecznie przejść przez kurację, zniwelować działania niepożądane i poprawić komfort życia.

Zawód farmaceuta – co dla mnie oznacza bycie farmaceutą?

Osobiście najwięcej satysfakcji sprawia mi udzielanie porad pacjentom. Kiedy widzę, że osoba stojąca naprzeciw mnie uważnie słucha i czuje się zaopiekowana oraz gdy mogę swoją wiedzą pomóc, doradzić, poszukać alternatywy, a w nagłych sytuacjach wypisać receptę farmaceutyczną i nie zostawiam pacjenta bez leku.

Sytuacje, gdy udaje mi się zdobyć lek praktycznie niedostępny, a dzwoniąc do osoby z informacją, że mam dla niej dany farmaceutyk, słyszę w głosie ulgę, dają mi satysfakcję i czuję wtedy, że moja praca i trud mają sens.

Oczywiście, jak w każdej pracy, są lepsze i gorsze dni. Jednak zawód farmaceuta to również kontakt z pacjentem, miłe słowa i poczucie, że swą wiedzą i fachową poradą możemy pomóc innym, jest wyjątkowym uczuciem.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.