Nadciśnienie tętnicze – objawy, przyczyny, leczenie

W ciągu doby występują fizjologiczne zmiany w wartościach ciśnienia tętniczego: najwyższe jest ono przed południem, następnie delikatnie spada, aby znów nieco wzrosnąć po południu. Najniższa wartość ciśnienia obserwowana jest w nocy. Za optymalną wartość dla osoby dorosłej przyjmuje się 120 mm Hg dla ciśnienie skurczowego i 80 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. Nadciśnienie tętnicze to przewlekłe podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, przekraczające wartość 140/90 mm Hg.

Spis treści:

1. Przyczyny nadciśnienia tętniczego
2. Nadciśnienie tętnicze w ciąży
3. Nadciśnienie tętnicze u dzieci
4. Objawy nadciśnienia tętniczego
5. Diagnostyka nadciśnienia tętniczego
6. Nadciśnienie tętnicze – leczenie
7. Leki na nadciśnienie
8. Powikłania nadciśnienia tętniczego

Przyczyny nadciśnienia tętniczego

Przyczyna nadciśnienia w większości przypadków nie jest dokładnie znana – mówimy wtedy o nadciśnieniu pierwotnym. Tylko około 10% wszystkich przypadków to nadciśnienie wtórne, powstałe w wyniku innych chorób (choroby nerek, zaburzenia hormonów tarczycy, aldosteronu, kortyzolu), ciąży lub przyjmowania niektórych leków (między innymi: hormonów tarczycy, trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwastmatycznych).

Nadciśnienie tętnicze w ciąży

U niektórych ciężarnych kobiet może rozwinąć się nadciśnienie ciążowe. Jest ono niebezpieczne nie tylko dla matki, ale także dla płodu. Szczególnym zagrożeniem jest stan przedrzucawkowy, który, niedostatecznie szybko wykryty, może skończyć się śmiercią matki i dziecka. Stan ten monitoruje się poprzez pomiar białka w moczu. Jego objawami są bóle głowy, nudności i obrzęki. Podobnie jak inne postaci nadciśnienia, leczy się je farmakologicznie. Co więcej, w krótkim czasie po porodzie, wartość ciśnienia tętniczego powinna wrócić do normy.

Chwilowe, niewielkie podniesienie ciśnienia tętniczego jest zjawiskiem całkowicie normalnym. Często występuje w stanach wzburzenia, stresu lub po wysiłku fizycznym. Problem zaczyna się, gdy ten stan utrzymuje się przez dłuższy czas, zmieniając się w jedną z najczęściej występujących chorób układu krążenia – nadciśnienie.

Nadciśnienie tętnicze u dzieci

Chociaż nadciśnienie jest chorobą występującą głównie wśród dorosłych, diagnozuje się je także u około 2% dzieci. Nie jest to proste, co związane jest z większą różnorodnością populacji – dzieci od 0 do 18. roku życia dzieli się na kilka różnych grup wiekowych. Obecnie przyjmuje się, że diagnoza powinna opierać się o siatki centylowe. Przeciwnie niż u dorosłych, u dzieci częstsze jest nadciśnienie tętnicze wtórne, związane z rozwojem różnych chorób (głównie zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu nerek). Nadciśnienie pierwotne może występować u dzieci predysponowanych genetycznie lub otyłych. Dodatkowo, wraz z wiekiem zmniejsza się częstość występowania wtórnego nadciśnienia na rzecz ciśnienia pierwotnego.

Objawy nadciśnienia tętniczego

Chociaż nadciśnienie tętnicze jest jedną z najczęściej występujących chorób krążenia, wiele osób je bagatelizuje. Nie ma w tym nic dziwnego, gdyż niewielkie, nawet stałe podniesienie ciśnienia, nie daje właściwie żadnych objawów. Wręcz przeciwnie, początkowo może dawać złudne wrażenie wzrostu siły i energii do działania. Wraz ze wzrostem wartości ciśnienia, mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, szum w uszach lub krwawienia z nosa.

Diagnostyka nadciśnienia tętniczego

Nigdy nie opiera się diagnostyki nadciśnienia tętniczego na jednorazowym pomiarze. Ciśnienie powinno się zmierzyć co najmniej trzy razy, w różnych porach dniach. Pacjent z podejrzeniem choroby zazwyczaj dostaje przykaz od lekarza, aby mierzyć ciśnienie regularnie, przez kilka, kilkanaście dni o różnych porach, a wyniki zapisywać w specjalnym dzienniczku lub na zwykłej kartce. Na podstawie takich zróżnicowanych pomiarów lekarz specjalista może ocenić występowanie nadciśnienia oraz skalę ciężkości.

Nadciśnienie tętnicze – leczenie

Jak leczyć nadciśnienie tętnicze? Nie tylko poprzez farmakoterapię, ale także modyfikując styl życia i ograniczając czynniki ryzyka. Zalicza się do nich palenie papierosów, picie alkoholu, nadwagę, małą aktywność fizyczną, a nawet spożywanie pokarmów zawierających dużą ilość soli. Należy przy tym zaznaczyć, że ograniczenie czynników ryzyka jest nie tylko metodą walki z nadciśnieniem, lecz także profilaktyką – dlatego tak ważne jest, aby dbać o prawidłową higienę stylu życia od najmłodszych lat.

Ze względu na fakt, że ciśnienie tętnicze najwyższe jest w godzinach przedpołudniowych, leki przeciwnadciśnieniowe zażywa się zazwyczaj rano. Ma to związek z tym, że w tych godzinach najsilniej odczuwane są dolegliwości spowodowane przez nadciśnienie.

Terapia łączona w leczeniu nadciśnienia

Jeżeli podawanie jednego leku jest niewystarczające, lekarz może zdecydować się na terapię łączoną. Polega ona na podawaniu równocześnie dwóch lub nawet trzech substancji (często w jednym preparacie), aby efektywniej obniżyć ciśnienie. Zazwyczaj jest to lek moczopędny z jednym/dwoma innymi typami leków. Dobór leków przez lekarza zależy głównie od chorób towarzyszących, jakie posiada pacjent.

Leki na nadciśnienie

W aptekach można kupić leki obniżające ciśnienie także bez recepty. Są to głównie preparaty stworzone na bazie ziół o działaniu uspokajającym i hipotensyjnym, takich jak: jemioła, kwiat głogu, melisa czy chmiel. Należy jednak pamiętać, że mają one umiarkowane działanie. Mogą tylko wspomagać pacjenta w stanach niewielkiego wzrostu ciśnienia. Wizyta w aptece i zakup takich leków jest tylko środkiem doraźnym i nie zastąpi wizyty u specjalisty i prawidłowej diagnozy. W doborze odpowiedniego leku na pewno pomoże farmaceuta.

Lekami pierwszego wyboru są

• leki moczopędne,
• beta-blokery,
• blokery kanałów wapniowych,
• inhibitory konwertazy angiotensyny,
• blokery receptora angiotensynowego.

Chociaż mają one różne mechanizmy działania, efekt, który wywołują, jest ten sam – mają za zadanie obniżyć ciśnienie tętnicze.

Bardzo wysoka wartość ciśnienia (powyżej 210/120 mm Hg) może kwalifikować się jako bezpośrednie zagrożenie życia, jeśli towarzyszy mu niewydolność narządów. W razie wystąpienia takiej sytuacji, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem!

Powikłania nadciśnienia tętniczego

Chociaż wiele osób je bagatelizuje, nadciśnienie jest stanem, który powinno się potraktować niezwykle poważnie. Stale podwyższone ciśnienie krwi może prowadzić do uszkodzenia naczyń tętniczych. Co za tym idzie gromadzenia się blaszek miażdżycowych i zwężenia światła naczyń. Przy dalszym postępie choroby może dojść do niedokrwienia narządów i tkanek. Co to oznacza? Mimo że nadciśnienie może wydawać się niegroźną dolegliwością, objawiającą się bólem głowy przy zmianach ciśnienia atmosferycznego, nieleczone może skończyć się udarem mózgu, niewydolnością mięśnia sercowego, zawałem, niewydolnością nerek lub retinopatią.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.