Choroby tarczycy u mężczyzn

Powszechna opinia głosi, że problemy z funkcjonowaniem tarczycy dotyczą tylko kobiet. Prawdą jest, że płeć żeńska blisko 5 razy częściej zmaga się z chorobami tego narządu, nie oznacza to jednak, że panowie powinni lekceważyć niepokojące objawy.

Tarczyca – producent hormonów

Tarczyca jest niewielkim narządem wielkości kciuka, przylegającym do tchawicy, osiągającym u mężczyzn wagę do 30 g. Pomimo niewielkich rozmiarów, poprzez produkcję hormonów: trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) ma ogromny wpływ na nasz organizm. Związki te regulują metabolizm organizmu, wpływają na proces termogenezy, czyli utrzymania właściwej temperatury ciała. Ponadto pobudzają wzrost kości, przyspieszają pracę serca, stymulują oddychanie. Wśród wielu ważnych procesów, w których uczestniczą hormony tarczycy, znajdują się również rozwój płodu i utrzymanie libido. Tarczyca u mężczyzn odpowiada również za prawidłową pracę jąder, a co za tym idzie – za jakość nasienia. Tarczyca wytwarza także hormon kalcytoninę odpowiedzialną za utrzymanie stałego poziomu wapnia we krwi. Jej pracą zawiaduje przysadka mózgowa, wytwarzając hormon tyreotropowy (TSH). Decyduje on o ilości wytwarzanych hormonów T3 i T4. Do ich produkcji nasz organizm potrzebuje jodu, który pobieramy z pożywienia i powietrza. Problemy zdrowotne pojawiają się, gdy wytwarzamy tych hormonów za mało lub za dużo.

Niedoczynność tarczycy vs nadczynność tarczycy

Dwa podstawowe typy zaburzeń czynności tarczycy to niedoczynność i nadczynność. Niedoczynność tarczycy jest zespołem objawów klinicznych wywołanych niedoborem tyroksyny i trójjodotyroniny, prowadzącym do uogólnionego spowolnienia procesów metabolicznych. Pierwotna niedoczynność tarczycy może wynikać z braku tarczycy lub jej niewykształcenia, nieprawidłowej pracy przysadki, podwzgórza lub niedoboru jodu. Wtórne schorzenie pojawia się w wyniku niedoboru bądź braku wydzielania TSH.

Ponieważ zakres działania hormonów tarczycy jest niezwykle szeroki – objawy chorób z nią związanych są nieswoiste. W przypadku niedoczynności tarczycy mogą to być m.in: ciągłe poczucie zmęczenia, bladość i suchość skóry, łatwe marznięcie, spowolnienie czynności serca, zaparcia, nieuzasadniony przyrost masy ciała, łamliwość włosów, problemy z pamięcią, zmniejszone wydalanie wody, zmniejszenie siły mięśniowej, zaburzenia koncentracji, depresja, niepłodność. U mężczyzn dodatkowo niedoczynność tarczycy może skutkować osłabieniem libido i niekiedy zaburzeniami wzwodu. Pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy dotyka około 1% mężczyzn. W utajonej postaci, która może występować nawet u 10% populacji ludzkiej – nie stwierdza się typowych objawów, ale mogą występować stany obniżonego nastroju lub depresja. W związku z dużą ilością nieswoistych objawów, diagnostyka chorób tarczycy jest sporym wyzwaniem. W badaniach hormonalnych kontrolujemy poziom TSH oraz tyroksyny, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości konieczne są dodatkowe badania, takie jak np. USG tarczycy. 

Czym jest nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy to zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy, przekraczające aktualne zapotrzebowanie organizmu, prowadzące do rozwoju charakterystycznych objawów. Są nimi: ubytek masy ciała, nietolerancja ciepła, niepokój, pobudzenie psychoruchowe, wzmożona potliwość i przekrwienie skóry, zmniejszenie masy i siły mięśniowej, biegunka, kołatanie serca i nadciśnienie tętnicze, czasami zmniejszone libido, zaburzenia wzwodu. Choroba rozwija się zwykle w ciągu kilku miesięcy, ale może też ewoluować latami lub pojawić się nagle. Przyczyną może być silny uraz psychiczny, ostra lub przewlekła choroba zakaźna. Objawy nadczynności tarczycy w większości przypadków rozwijają się w wyniku choroby Gravesa i Basedowa – choroby autoimmunologicznej skierowanej przeciwko receptorowi TSH i skutkującej wzrostem wydzielania hormonów tarczycy.

Oprócz wyżej opisanych objawów nadczynności, mogą wystąpić objawy patologii narządu wzroku w postaci wytrzeszczu oczu, bólu gałek ocznych, pieczenia i łzawienia. W wyniku dużej dawki jodu podanej np. w postaci radiologicznego środka kontrastującego lub zażywania leków, takich jak amiodaron, może dojść do powiększenia narządu i powstania tzw. wola guzkowego toksycznego, wydzielającego hormony tarczycy niezależnie od TSH. Tak jak w przypadku niedoczynności tarczycy, nieleczona nadczynność nie tylko pogarsza jakość życia chorego, ale przede wszystkim może mieć poważne konsekwencje, takie jak zaburzenia rytmu, a nawet zawał serca.

Zapalenie tarczycy i choroba Hashimoto

Zapalenia tarczycy są zróżnicowaną grupą chorób, mogących mieć ostry lub przewlekły przebieg, przy czym częściej spotykany jest ten drugi typ. Ostre zapalenie wywołują bakterie lub wirusy, a w objawach zapalenie tarczycy przypomina przeziębienie – pojawia się ból szyi, problemy z połykaniem, gorączka i dreszcze, okoliczne węzły chłonne są powiększone. Choroba Hashimoto jest najczęściej spotykaną wśród przewlekłych zapaleń tarczycy. Jest to choroba autoimmunologiczna, w której limfocyty atakują i niszczą komórki pęcherzykowe tarczycy. Przyczyna schorzenia wciąż nie jest poznana, natomiast uważa się, że duże znaczenie mogą mieć czynniki genetyczne oraz stres. Przebiega zarówno z powiększoną jak i prawidłową objętością tarczycy, natomiast o rozpoznaniu decyduje m.in. stwierdzenie zwiększonego stężenia specyficznych przeciwciał. Choroba postępuje wolno, przez wiele lat nie dając żadnych symptomów – zwykle prowadzi jednak do objawowej niedoczynności tarczycy, a prawdopodobieństwo to wzrasta wraz z wiekiem. Niestety nie ma skutecznego leczenia przyczynowego, u osób z niedoczynnością tarczycy do końca życia stosuje się leczenie substytucyjne hormonem tarczycy.

Powiększona tarczyca, mimo że może wystąpić w niedoczynności, nadczynności, zapaleniu tarczycy, nie zawsze musi wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Przykładem jest wole obojętne, w którym dochodzi do rozrostu organu, ale bez zaburzeń czynności. Często pierwszymi zgłaszanymi objawami są: duszność, kaszel czy zaburzenia połykania. Rokowanie w tym przypadku jest dobre, zawsze musimy jednak wykluczyć raka tarczycy, który charakteryzuje się podobnymi objawami. Na szczęście w Polsce na ten nowotwór zapada zaledwie około jednego na sto tysięcy mężczyzn rocznie.

Warto się badać – pamiętaj o profilaktyce

Pomimo że choroby tarczycy rzadziej występują u mężczyzn, ich następstwa mogą być tak samo poważne jak u kobiet. Panowie borykający się z bezpłodnością, impotencją, depresją lub chorobami serca, często nie spodziewają się, że przyczyną problemów mogą być problemy z tarczycą. Dlatego warto mieć tę świadomość i w razie czego wykonać niezbędne badania.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.