Choroby oczu – jak im zapobiec

Wzrok jest narządem zmysłu, dzięki któremu mogą do nas dotrzeć bodźce ze świata zewnętrznego. Prawidłowo funkcjonujące oko ukazuje nam kolory, kształty, a także przestrzeń w rzeczywistej formie i wielkości. Choroba nie tylko zmienia obraz, który my widzimy, lecz także ten, który widziany jest w naszym oku przez specjalistę. Wizyta lekarska i badania podczas niej przeprowadzone, mają na celu diagnozę choroby. Wyróżniamy następujące rodzaje badań okulistycznych: badanie ostrości wzroku, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, badanie dna oka.

Badanie ostrości widzenia jest podstawowym badaniem okulistycznym. Ma na celu określenie prawidłowego widzenia zarówno z bliska jak i na odległość. Każde oko sprawdzane jest osobno. Do sprawdzenia prawidłowej ostrości widzenia do dali wykorzystuje się specjalne tablice zwane tablicami Snellena. Umieszczone są na nich różnej wielkości optotypy (litery, cyfry, obrazki). Pacjent siedzi lub stoi w odległości około 5 m od tablicy, zasłania jedno oko, a drugim czyta kolejne rzędy lub punkty wskazane przez lekarza. Możliwość prawidłowego odczytania wszystkich rzędów jest równoznaczna z bardzo dobrym widzeniem.

Do badania ostrości widzenia z bliska również wykorzystuje się tablice, lecz teraz umieszczone są one w odległości około 30 cm. W celu potwierdzenia wady wzroku  i  jej stopnia (ilość dioptrii) wykorzystuje się badanie na refraktometrze automatycznym, potocznie określane jako „komputerowe badanie wzroku”.

Wady wzroku – astygmatyzm, krótkowzroczność, czy nadwzroczność

Podstawowymi wadami wzroku wykrywanymi podczas badania ostrości wzroku są krótkowzroczność, dalekowzroczność (nadwzroczność), astygmatyzm. Wady te wynikają z nieprawidłowości w budowie gałki ocznej i często są dziedziczne. W sytuacji wykrycia nieprawidłowej ostrości wzroku dokonuje się korekty okularowej – dla krótkowzroczności przeznaczone są tzw. minusy, dalekowzroczności – plusy, przy astygmatyzmie – cylindry.

Z anatomicznego punktu widzenia  nadwzroczność to wada gałki ocznej, która to gałka jest za krótka. Objawami dalekowzroczności są: słabe widzenie z bliska, mrużenie oczu, zmęczenie wzroku, napięcie i ból oczu, zawroty głowy. Skutki braku korekcji wady to: ciągłe napięcie akomodacji, zaburzenia układu mięśniowego oka lub zez.

Gałka oczna krótkowidza jest natomiast zbyt długa. Objawami krótkowzroczności (miopii) są: słabe widzenie na odległość i o zmroku, mrużenie oczu. Brak korekty wady, szczególnie jeśli jest duża tzn. powyżej 7 dioptrii, grozi odwarstwianiem się siatkówki, a także utratą wzroku.

Astygmatyzm (niezborność) to wada gałki ocznej dotycząca kształtu rogówki. Prawidłowo zbudowana ma kształt okrągły, wadliwa jest bardziej jajowata. Obraz jest jakby wypukły, niejednorodny, rozmyty bez względu na odległość. Objawy astygmatyzmu to: bóle głowy (zlokalizowane w części czołowej), mrużenie oczu, częste mruganie, przekrzywianie głowy. Niewielki astygmatyzm występuje bardzo często i nie wymaga korekty, natomiast wada powyżej 1 dioptrii  wymaga korekty okularowej.

Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie dna oka

Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego ma na celu wykrycie choroby oczu, jaką jest jaskra. Jest to dodatkowe badanie diagnostyczne wykonywane tonometrem. Aparat ten uciska ścianę gałki ocznej, dokonując pomiaru jej napięcia lub naprężenia. Badanie jest nieprzyjemne, lecz jest w pełni bezpieczne i konieczne w diagnostyce  jaskry. Prawidłowe ciśnienie w gałce ocznej mieści się w granicach 10–21 mm Hg.

Badanie dna oka jest badaniem mającym na celu wykrycie chorób wzroku, a także chorób ogólnoustrojowych. Poprzedza je zastosowanie kropli ocznych o działaniu rozszerzającym źrenice, dzięki czemu badanie jest łatwiejsze i bardziej dokładne. Może być wykonane przy użyciu wziernika ocznego, lampy szczelinowej lub funduskamery. Najczęściej wykonywane jest za pomocą wziernika (oftalmoskopu). Wziernik to pewnego rodzaju lupa wyposażona w źródło światła. Oftalmoskop trzymany w dłoni okulisty oświetla gałkę oczną. Światło przenika przez całą gałkę oczną, dociera do siatkówki, nerwu wzrokowego, plamki żółtej oraz drobnych naczyń krwionośnych, ujawniając ewentualne nieprawidłowości.

Należą do nich między innymi:

• choroby nerwu wzrokowego – jaskra;
• choroby siatkówki – uszkodzenie plamki żółtej;
• choroby krwi i naczyń krwionośnych – anemia, cukrzyca, białaczka.

Badanie trwa kilkanaście minut, jest  bezbolesne i bezpieczne. Warto jednak zadbać o siebie po badaniu, szczególnie po zastosowaniu kropli z atropiną. Efekt rozszerzonych  źrenic utrzymuje się nawet do kilku godzin i utrudnia funkcjonowanie. Warto więc na wizytę udać się z kimś, kto zaopiekuje sie nami po badaniu, a także zabrać okulary przeciwsłoneczne.

Jaskra – objawy i leczenie

Jaskra to zespół chorób oka, które charakteryzują się: podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, zanikiem tarczy nerwu wzrokowego i  postępującym zmniejszeniem pola widzenia. Te trzy cechy składają się na pełny obraz choroby. Najczęściej jednak pierwszym i kluczowym dla rozpoznania choroby jest wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Do objawów jaskry zaliczamy: światłowstręt, łzawienie, ból oczu, zmniejszeniem pola widzenia. W początkowej fazie choroba często przebiega bezobjawowo, lecz w zaawansowanym  stadium może powodować ostre ataki. Charakteryzują się one bardzo silnym bólem oka i połowy głowy, widzeniem tęczowych okręgów zlokalizowanych wokół źródła światła, bólem brzucha, mdłościami a czasem nawet wymiotami.

Ostry atak jaskry wymaga pilnej interwencji medycznej, a nawet chirurgicznej w celu ratowania wzroku. Jaskra to choroba nieodwracalna, a nieleczona może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Do czynników predysponujących wystąpienie jaskry zaliczamy:

• występowanie w rodzinie,
• rasa biała,
• wiek po 35. roku życia,
• niskie ciśnienie krwi,
• zaburzenia gospodarki tłuszczowej (hipercholesterolemia, hiperlipidemia),
• migreny,
• objawy naczyniowo-skurczowe (stale zimne stopy i dłonie),
• podwyższony poziom ciśnienia w oku,
• krótkowzroczność powyżej –4.0 D.

Osoby, u których występuje 4 i więcej wymienionych czynników, powinny bezzwłocznie skorzystać z  wizyty okulistycznej. Wczesne rozpoznanie choroby zazwyczaj pozwala  uniknąć całkowitej utraty wzroku.

Zaćma – objawy i leczenie operacyjne

Zaćma (katarakta) to choroba oczu powodująca zmętnienie soczewki. Może ono występować na całej powierzchni soczewki lub  tylko częściowo. Występuje głównie po 60. roku życia i może doprowadzić do ślepoty. U osób młodych, zaćma może być skutkiem kuracji sterydami, być chorobą towarzyszącą cukrzycy, konsekwencją jaskry lub powstać w wyniku  urazów oczu.

Przyczyną zmętnienia soczewki może być także bardzo silne promieniowanie ultrafioletowe i radioaktywne. Objawy towarzyszące zaćmie to przymglone i niewyraźne widzenie, zaburzenia w ocenie odległości. Zaćma jest bardzo podstępną chorobą. Przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo i bezboleśnie, a jedynym rodzajem wyleczenia jest leczenie operacyjne.

Jak dbać o zdrowie naszych oczu?

Choroby oczu zależą od naszych genów, wieku i innych chorób towarzyszących, ale także od naszych zachowań i wyborów. Do czynników mających negatywny wpływ na kondycję i funkcjonowanie naszego wzroku zaliczamy:

• promieniowanie UV,
• spaliny i dym papierosowy,
• klimatyzacja,
• praca przy komputerze.

W celu ochrony wzroku przed szkodliwym działaniem wyżej wymienionych składników możemy zastosować działanie prewencyjne. Podstawę tych działań powinno stanowić używanie odpowiednich okularów ochronnych, a także dieta bogata w składniki o działaniu antyoksydacyjnym.

Działanie antyoksydacyjne posiadają:

• Witamina C: ma działanie antyoksydacyjne ochronne przed UV, przeciwstarzeniowe, zmniejsza ryzyko zaćmy, a jej źródłem są cytrusy, czerwona papryka;
• Witamina E: ma działanie antyoksydacyjne ochronne przed UV przeciwstarzeniowe, spowalnia zwyrodnienie plamki żółtej (AMD), a jej źródłem są orzechy i warzywa zielone;
• Witamina A: ma wpływ na widzenie o zmroku, a jej źródłem są szpinak i ryby;
• Cynk: jego niedobór powoduje pogorszenie wzroku a nawet krótkowzroczność, a jego źródłem są ryby i jaja;
• Selen: jest pomocny w leczeniu zaćmy, a jego źródłem są orzechy brazylijskie;
• Miedź: przeciwutleniacz, wzmacnia naczynia krwionośne, a jej źródłem jest kakao, oraz nasiona słonecznika;
• Luteina: to filtr dla oczu, zapobiega AMD, a jej źródłem są jagody i borówki;
• Omega-3: zapobiegają chorobom siatkówki, a ich źródłem są ryby.

Co więcej, do działań wspomagających funkcjonowanie oczu zaliczyć możemy także nawilżanie, wypoczynek na świeżym powietrzu, suplementację (luteina, zeaksantyna), odpowiednią ilość snu. Również pomocne dla wzroku mogą okazać się także ćwiczenia takie jak: patrzenie w dal, joga lub masaż. Wzrok jest na wagę złota więc warto o niego dbać.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.