Nagietek lekarski – kiedy warto go stosować?

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) jest rośliną, która znalazła zastosowanie w medycynie i farmacji oraz jest wykorzystywana jako składnik produktów dermatologicznych i kosmetyków naturalnych. Cenne substancje aktywne odpowiadające za właściwości preparatów z nagietka lekarskiego pozyskiwane są z całych kwiatostanów (koszyczek nagietka lekarskiego, oraz samych kwiatów).

Spis treści:

1. Nagietek lekarski – właściwości
2. Nagietek w aptece – gdzie go znajdziemy?
3. Stosowanie nagietka lekarskiego
4. Obiecujące badania nad wykorzystaniem nagietka lekarskiego
5. Nagietek w kosmetyce

Nagietek swoje działanie zawdzięcza obecności między innymi antyoksydantów, czyli związków chroniących komórki naszego ciała przed uszkodzeniami powodowanymi reaktywnymi formami tlenu. Konsekwencją tych uszkodzeń jest rozwój stanów chorobowych, przed czym antyoksydanty mają nas chronić. Rośliny bogate w przeciwutleniacze (antyoksydanty) są przedmiotem badań mających na celu wykorzystanie ich w terapii wielu jednostek chorobowych.

Nagietek lekarski – właściwości

Kwiaty oraz kwiatostany nagietka lekarskiego są źródłem między innymi trzech grup substancji czynnych: flawonoidów, karotenoidów oraz terpenów. Skład chemiczny surowców nagietka dodatkowo charakteryzuje się występowaniem śluzów, saponin, fenolokwasów, barwników oraz olejku eterycznego. Wszystkie te obco brzmiące chemiczne nazwy kryją działanie doskonale nam znane. Nagietek lekarski może być stosowany jako środek przeciwzapalny w schorzeniach jamy ustnej i gardła oraz skóry. Wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, czyli hamujące rozwój bakterii i grzybów oraz odtruwające. Wspomaga regenerację uszkodzonej skóry, ułatwia gojenie się ran, owrzodzeń, odmrożeń oraz odleżyn. Łagodzi podrażnienia wywołane oparzeniami różnego pochodzenia. Hamuje nadmierne łuszczenie się skóry, przyśpiesza bliznowacenie.

Preparaty zawierające wyciągi z nagietka lekarskiego stosowane doustnie wykazują słabe działanie rozkurczowe oraz pobudzają pracę wątroby i zwiększają ilość wydzielanej żółci, co korzystnie wpływa na procesy trawienia. Niestety skuteczność doustnego stosowania tego surowca nie została potwierdzona, dlatego preparaty z nagietkiem znajdujące się w aptece to głównie produkty do stosowania zewnętrznego.

Nagietek w aptece – gdzie go znajdziemy?

W aptekach znajdziemy gotowe preparaty z nagietka lekarskiego w kilku postaciach. Są to głównie produkty przeznaczone do stosowania zewnętrznego, czyli na skórę lub do płukania błon śluzowych jamy ustnej i gardła. Występują w postaci sypkich ziół, torebek do zaparzania, nalewki oraz maści.

Stosowanie nagietka lekarskiego

Nagietek lekarski dobrze sprawdzi się w leczeniu stanów zapalnych górnych dróg oddechowych oraz skóry. Przyspieszy regenerację naskórka oraz korzystnie wpłynie na gojenie się drobnych ran. Napar lub gotowy płyn do płukania możemy wykorzystać do przygotowania okładów, przemywania zmian na skórze oraz do płukania jamy ustnej. Napar z kwiatów nagietka należy przygotować w proporcji 1–2 g surowca na 150 ml wody. Ekstrakty z nagietka są składnikami kremów i maści łagodzących oparzenia oraz owrzodzenia.

Obiecujące badania nad wykorzystaniem nagietka lekarskiego

Nagietek lekarski stosowany jest w lecznictwie od starożytności. Nie oznacza to jednak, że w pełni znamy możliwości jego wykorzystania. Kwiatostany nagietka bogate są w glikozydy kwasu oleanolowego. Związki te zostały poddane badaniu z wykorzystaniem linii komórek nowotworowych – m.in. płuc, okrężnicy, czerniaka, nerek, jajników, piersi i wykazały potencjalne działanie przeciwnowotworowe. Rozwój tych badań może doprowadzić do zastosowania glikozydów kwasu oleanolowego pozyskiwanych z koszyczków nagietka w wybranych terapiach onkologicznych.

Skuteczność nagietka lekarskiego w regeneracji skóry skłoniła badaczy do prób wykorzystania tego surowca jako preparatu ochronnego. Przeprowadzono badanie mające na celu porównanie skuteczności zastosowania maści z nagietka i standardowego preparatu stosowanego w minimalizowaniu odczynów popromiennych u kobiet napromieniowanych z powodu raka piersi. Kobiety stosujące maść z nagietka zgłaszały mniejsze dolegliwości bólowe, rzadziej obserwowano wystąpienie odczynu popromiennego. Wyniki tego badania sugerują możliwość wykorzystania maści z nagietka jako preparatu zapobiegającego popromiennemu zapaleniu skóry.

Nagietek w kosmetyce

Z płatków kwiatów nagietka lekarskiego pozyskiwany jest olej nagietkowy. Wykazuje on działanie odnawiające, nawilżające oraz zmiękczające skórę. Wykorzystuje się go w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej, skłonnej do podrażnień, a także suchej i łuszczącej się. Nagietek jest składnikiem produktów przeznaczonych do wspomagania leczenia pęknięć skóry i blizn. Znajduje zastosowanie jako komponent preparatów do mycia, kremów, balsamów, toników, szamponów, mydeł oraz past do mycia zębów.

Nagietek lekarski znany jest ze swoich walorów ozdobnych. Piękną pomarańczową barwę jego kwiatów nadają mu obecne w nich karotenoidy. Kiedyś używano go do prognozowania pogody – jeżeli rano kwiaty nagietka były zwinięte, spodziewano się deszczu. Wykorzystywany był również do leczenia problemów trawiennych.

Obecnie wiedza na temat tej rośliny pozwala na skuteczne stosowanie jej w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej oraz skóry. Warto uzupełnić domową apteczkę o maść nagietkową. Przyśpieszy ona gojenie się drobnych ran, złagodzi oparzenia oraz stłuczenia. Kosmetyki zawierające ekstrakty z nagietka pomogą posiadaczom skóry wrażliwej oraz suchej.

Poza tradycyjnymi właściwościami prozdrowotnymi nagietek lekarski wykazuje potencjalne działanie ochronne na obszary skóry objęte radioterapią oraz przeciwnowotworowe. Być może ta znana od wieków roślina stanie się naszym współczesnym lekarstwem.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.