Zioła na stres i bezsenność

Stany lękowe oraz zaburzenia snu można skutecznie leczyć preparatami ziołowymi. Ich stosowanie wymaga większej systematyczności niż przyjmowanie leków syntetycznych. Natomiast rzadziej skutkują niekorzystnymi efektami ubocznymi i można nabyć je bez recepty w każdej aptece. W jaki sposób dobrać odpowiedni preparat? Które substancje będą najbardziej efektywne?

Spis treści:

1. Naturalne leki uspokajające i poprawiające jakość snu
2. Kozłek lekarski
3. Melisa lekarska
4. Chmiel zwyczajny
5. Lawenda wąskolistna
6. Wyciąg z ziela dziurawca zwyczajnego
7. Adaptogeny roślinne
8. Różeniec górski
9. Szafran uprawny
10. Kava kava

Stres staje się naszym codziennym towarzyszem. Stresuje nas praca, problemy zdrowotne, trudne relacje z bliskimi, a od niedawna również szerząca się epidemia i wszystkie jej następstwa. Odczuwamy lęk, brak motywacji, spada nasza produktywność, często rozwija się u nas bezsenność. Rzadko udajemy się do lekarza. Sięgając po leki, obawiamy się uzależnienia i działań niepożądanych (np. uczucia otępienia).

Stres może mieć różne źródła – psychologiczne, środowiskowe, fizyczne. Mały stres motywuje do działania, nadmierny jest szkodliwy dla organizmu. Wywołuje reakcje zarówno układu nerwowego, jak i odpornościowego oraz pokarmowego. Często jego następstwem są problemy ze snem. Pojawienie się paraliżującego nas stresu może wymagać zastosowania środka uspokajającego. Przewlekłe odczuwanie stresu powinno być bodźcem do dłuższej suplementacji preparatów obniżających wydzielanie hormonu stresu, czyli kortyzolu. W walce z utrzymującym się napięciem nerwowym pomocne mogą okazać się adaptogeny roślinne.

Naturalne leki uspokajające i poprawiające jakość snu

Najlepiej zbadanymi roślinami wykazującymi właściwości uspokajające i przeciwdepresyjne są: kozłek lekarski, czyli popularna waleriana, melisa, chmiel, lawenda oraz dziurawiec. Ponieważ bezsenność często jest wynikiem odczuwania napięcia nerwowego, preparaty poprawiające jakość snu i ułatwiające zasypianie to często te same preparaty, które opisane są jako uspokajające i łagodzące stres.

Kozłek lekarski

Pozyskiwane z kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis) kłącza i korzenie są źródłem m.in. walepotriatów i olejku eterycznego, które odpowiadają za działanie sedatywne (uspokajające). Kozłek lekarski sprawdzi się u pacjentów zmagających się z lękiem oraz problemami ze snem. Waleriana ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu. Występuje w postaci tabletek lub kropli. Maksymalny czas terapii kozłkiem lekarskim powinien wynosić miesiąc.

Melisa lekarska

Jeśli odczuwany przez nas stres objawia się pobudzeniem nerwowym, przyśpieszoną akcją serca oraz dyskomfortem ze strony układu pokarmowego, odpowiednim dla nas preparatem będzie melisa lekarska (Melissa officinalis). Surowcem farmaceutycznym są liście melisy, a za jej działanie odpowiedzialne są głównie flawonoidy i fenolokwasy. Oprócz normalizacji rytmu serca i pracy układu pokarmowego wykazuje działanie przeciwlękowe. Przyjmowana przez kobiety podczas fazy lutealnej cyklu miesiączkowego pomaga łagodzić napięcie nerwowe wywołane PMS – zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Melisa może być stosowana w postaci naparu do picia, a pozyskiwany z liści melisy olejek eteryczny jako element aromaterapii.

Chmiel zwyczajny

W łagodnych objawach stresu psychicznego i bezsenności sprawdzi się chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Pozyskiwane z niego szyszki chmielowe zawierają głównie żywice i olejek eteryczny. Preparaty z chmielu skutecznie będą niwelować trudności z zasypianiem oraz nerwice wywołane menopauzą. Roślina ta rzadko występuje jako pojedynczy preparat, najczęściej stosowana jest w skojarzeniu z innymi roślinami o działaniu uspokajającym. Chmiel powoduje zmniejszenie występowania takich objawów klimakterium (menopauzy) jak uderzenia gorąca, niepokój oraz depresyjny nastrój.

Lawenda wąskolistna

Bezsenność, napięcie nerwowe i lęk łagodzić mogą wyciągi z lawendy wąskolistnej (Lavandula angustifolia). Za działanie lecznicze odpowiadają substancje zawarte w kwiatach lawendy. Są to m.in. olejek eteryczny, kwasy fenolowe oraz fitosterole. Lawendę można stosować w postaci aromaterapii, gdyż inhalacje z olejku lawendowego zmniejszają odczucia lęku. Kwiaty lawendy wykazują również działanie przeciwdepresyjne. Równoczesne stosowanie wyciągów z lawendy i leków przeciwdepresyjnych wzmacnia ich działanie.

Wyciąg z ziela dziurawca zwyczajnego

Wielu z nas dotyka tak zwana depresja sezonowa objawiająca się związanym ze stresem obniżeniem nastroju, rozpoczynająca się wraz z nadejściem zimowych, krótkich, ciemnych dni. Preparatem, który pomoże radzić sobie ze stresem związanym z sezonowymi zaburzeniami nastroju, jest wyciąg z ziela dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum). Oprócz związków flawonoidowych zawiera hyperycynę, skuteczną w leczeniu łagodnych stanów depresyjnych. Ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji fotouczulających nie zaleca się stosowania go w okresie zwiększonej ekspozycji na światło słoneczne. Może również osłabiać działanie niektórych leków, m.in. środków antykoncepcyjnych. Przyjmowanie ekstraktów z dziurawca łagodzi napięcie nerwowe, niepokój oraz bezsenność.

Wymienione surowce roślinne zwykle występują w postaci preparatów złożonych, czyli takich, które w swoim składzie zawierają kilka substancji roślinnych. Pozwala to na zwiększenie skuteczności ich działania.

Adaptogeny roślinne

Adaptogeny to substancje ułatwiające przystosowanie się organizmu do niekorzystnych warunków środowiskowych, czyli np. stresu. Zwiększają zdolność organizmu do walki ze stresem poprzez wielokierunkowe wspomaganie jego funkcjonowania. Poprawiają zaburzenia odporności wywołanej przez stres, redukują poziom lęku, poprawiają jakość snu oraz ogólne samopoczucie i koncentrację. Jednymi z lepiej poznanych adaptogenów uspokajających są ashwagandha (Withania somnifera) i różeniec górski (Rhodiola rosea). Związkami biologicznie czynnymi występującymi w ashwagandzie są między innymi witanolidy oraz alkaloidy. Jej działanie polega na zmniejszaniu w organizmie stężenia kortyzolu – hormonu stresu. Skutkuje to obniżeniem niepokoju związanego ze stresem, łatwiejszym zasypianiem i poprawą jakości snu. Pomaga w odwróceniu zmian powstałych w organizmie na skutek długotrwałego narażenia na stres. Efekty suplementacji ashwagandhy powinny być odczuwalne po około 2–3 miesiącach stosowania. Po tym okresie należy zrobić około 30-dniową przerwę.

Różeniec górski

Wyciąg z różeńca górskiego zawiera grupę związków określanych jako rozawiny oraz m.in salirozyd. Powoduje on obniżenie poziomu kortyzolu w organizmie, a ponadto zwiększa stężenie serotoniny oraz endorfin, czyli związków odpowiedzialnych za odczuwanie szczęścia. Jego suplementacja poprawia reakcję na stres i wspomaga powrót do normy po ustąpieniu czynników powodujących stres. Oba preparaty wymagają systematycznej suplementacji, powinno się przyjmować je po przebudzeniu, wraz ze śniadaniem.

Szafran uprawny

Odczuwanie stresu połączone z łagodnym stanem depresyjnym można leczyć preparatami z szafranu uprawnego (Crocus sativus). Pozyskiwane z niego znamiona słupków kwiatowych zawierają głównie krocetynę i safranal wykazujące działanie przeciwdepresyjne. Powodują one między innymi zwiększenie stężenia serotoniny i dopaminy w układzie nerwowym, co skutkuje poprawą nastroju.

Kava kava

Jeśli przyczyną bezsenności jest przemęczenie zarówno fizyczne, jak i obciążenie psychiczne pomocny może okazać się pieprz metystynowy (Piper methysticum) nazywany kava kava. Głównym jego składnikiem jest kawaina modulująca stężenie dopaminy i serotoniny w układzie nerwowym. Przeprowadzono badanie, w którym wykazano porównywalną skuteczność działania kava kava i syntetycznego środka nasennego – oksazepamu przy jednoczesnej lepszej tolerancji preparatu roślinnego. Warto pamiętać, że kava kava nie może być stosowany równocześnie z chmielem, dziurawcem oraz kozłkiem.

Mechanizm działania roślin adaptogennych nie jest do końca poznany, a wymienione związki biologicznie czynne są jednymi z wielu, które zawierają wyciągi z tych surowców. Stanowią one obiecujący przedmiot badań, natomiast już teraz wiemy, że pomagają zarówno w walce z przewlekłym stresem i bezsennością, jak i w odbudowaniu organizmu po narażeniu na sytuacje stresowe.

Paraliżujący krótkotrwały stres z powodzeniem może być łagodzony przez preparaty roślinne. Można stosować je w postaci tabletek, syropów, herbat. Dawki dobieramy indywidualnie, pamiętając, aby nie przekraczać zalecanych dziennych porcji spożycia. Ziołowe środki na sen przyjmujemy najczęściej 30 minut przed nocnym spoczynkiem. Należy pamiętać, że leki naturalne mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi przez nas na stałe lekami – prosząc o ziołowy lek na uspokojenie i bezsenność, poinformuj farmaceutę o stosowanym leczeniu.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.