W organizmie człowieka istnieje fizjologiczny, endokannabinoidowy układ kontroli. Został on odkryty przez izraelskiego profesora Raphaela Mechoulama w 1992 roku. Do dziś w laboratoriach naukowca prowadzone są badania nad kannabinoidami, zarówno pochodzenia roślinnego, jak i endogennie wytwarzanymi, a także syntetykami, ich mechanizmem działania oraz unikalnym sposobem funkcjonowania całego układu endokannabinoidowego.
Podstawą zrozumienia oddziaływania konopi medycznych na ludzki organizm jest znajomość ECS (endocannabinoid system), gdyż to za jego pośrednictwem związki biologicznie czynne, zawarte w konopiach, mogą wywołać efekt leczniczy. Regulacja ECS daje ogromne nadzieje pacjentom na całym świecie na zmniejszenie dolegliwości wywołanych schorzeniami, na które cierpią, poprawę stanu zdrowia i komfortu życia.
Układ endokannabinoidowy to jeden z najważniejszych układów regulacyjnych w organizmie człowieka. Jest systemem sygnałowym, odpowiedzialnym za utrzymanie homeostazy, czyli równowagi biologicznej. Ponadto uczestniczy w tworzeniu oraz regulacji wielu procesów, zarówno fizjologicznych, jak i patofizjologicznych.
Receptory kannabinoidowe należą do nadrodziny receptorów sprzężonych z białkiem G, tzw. receptorów metabotropowych. Choć naukowcy odkryli istnienie kilku ich typów, najlepiej poznane i przebadane są dwa z nich: receptory CB1 i CB2.
Receptory kannabinoidowe typu 1 (CB1), jedne z najliczniejszych receptorów neuronalnych w organizmie człowieka, występują w przeważającej ilości w rejonach mózgu takich jak: hipokamp, jądra podstawne, kora mózgowa, móżdżek, podwzgórze, struktury układu limbicznego, pień mózgu (z wyłączeniem ośrodka oddechowego, sercowego, naczynio-ruchowego – co przekłada się na bezpieczeństwo stosowania fitokannabinoidów, ze względu na brak ryzyka zatrzymania oddechu, pracy serca, a przez to nagłych zgonów w czasie snu). Receptory CB1 występują także w rdzeniu kręgowym, są ponadto obecne w tkance tłuszczowej, komórkach układu immunologicznego, wątrobie, mięśniach szkieletowych, mięśniach gładkich naczyń krwionośnych i innych narządach naszego organizmu. Pobudzenie tychże receptorów na powierzchni neuronów w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, prowadzi do hamowania uwalniania wielu neuroprzekaźników, tj. acetylocholiny, noradrenaliny, serotoniny, glutaminianu, kwasu gamma-aminomasłowego, ma więc wpływ na całą kaskadę dalszych reakcji w organizmie człowieka, zawiadowanych tymi przekaźnikami.
Receptory kannabinoidowe typu 2 (CB2), występują przede wszystkim w obwodowym układzie nerwowym i są odpowiedzialne za działanie układu odpornościowego – modulują uwalnianie prozapalnych i przeciwzapalnych cytokin, mediatorów odgrywających kluczową rolę w funkcji układu odpornościowego. Receptory CB2 umiejscowione są przede wszystkim w migdałkach, śledzionie, węzłach chłonnych, limfocytach, monocytach, makrofagach, w komórkach układu krwiotwórczego. W mniejszej ilości występują także w ośrodkowym układzie nerwowym, głównie w komórkach mikrogleju – odgrywając istotną rolę w procesach neuroprotekcji (ochronie komórek nerwowych).
W związku z tak licznym występowaniem receptorów kannabinoidowych w ciele człowieka, układ endokannabinoidowy wywiera istotny wpływ na szereg procesów, między innymi:
Różnorakie rozmieszczenie receptorów kannabinoidowych wyjaśnia nie tylko wielokierunkowe działanie endokannabinoidów, ale i obrazuje możliwe działanie terapeutyczne związków zawartych w konopiach medycznych na organizm człowieka.
Odpowiednikiem endokannabinoidów w świecie roślin, są fitokannabinoidy, najbardziej charakterystyczne dla gatunku Cannabis.
Związki kannabinoidowe, wytwarzane we włoskach gruczołowych kwiatu konopi siewnej (Cannabis sativa L.) – rośliny specyficznej i jedynej w swoim rodzaju, mogą wpływać na równowagę biologiczną organizmu człowieka, regulując funkcje ECS, odpowiedzialnego w ogromnej mierze za przetrwanie organizmu.
Zaburzenia funkcjonowania układu endokannabinoidowego (takie jak np. spadek wrażliwości receptorów kannabinoidowych, zaburzenia biosyntezy i uwalniania endokannabinoidów) mogą być istotnym czynnikiem etiopatologicznym wielu jednostek chorobowych, nierzadko trudnych do leczenia klasyczną farmakoterapią. Schorzenia te mogą być wynikiem nieprawidłowo funkcjonujących powiązań neurohormonalnych oraz neuroimmunologicznych w ludzkim organizmie, którymi ECS zawiaduje.
Badania kliniczne z randomizacją, przeprowadzone w ośrodkach badawczych na całym świecie, dostarczyły wiążących dowodów naukowych, potwierdzających skuteczność terapeutyczną stosowania konopi i fitokannabinoidów w:
*(Raport Narodowej Akademii Nauk, Inżynierii i Medycyny USA z 2017 r.).
Liczne badania naukowe, prowadzone od ponad 50 lat przez naukowców na całym świecie (głównie w Izraelu, Kanadzie, USA, ale i krajach europejskich), wytyczają wciąż nowe obszary badań nad możliwościami zastosowania kannabinoidów w terapii pacjentów.
Schorzenia, w których konopie medyczne mogą przynieść efekt terapeutyczny, to przede wszystkim wszelkie dolegliwości bólowe, szczególnie bóle przewlekłe, neuropatyczne, bóle nowotworowe, ból towarzyszący reumatoidalnemu zapaleniu stawów, także przewlekłym stanom zapalnym jelit, bóle głowy, w tym migreny, bóle menstruacyjne etc. Konopie łagodzą stany nadmiernego napięcia mięśniowego, skurcze, szczególnie dokuczliwe u pacjentów z SM (stwardnienie rozsiane), czy innymi schorzeniami neurologicznymi, którym często towarzyszy nie tylko ból, ale i nadmierna spastyczność, drżenia mięśniowe, czy ataksja (zaburzenia koordynacji ruchowej ciała).
Konopie medyczne mogą być bardzo skuteczne u osób cierpiących na nowotwory, poddanych chemioterapii, w łagodzeniu działań niepożądanych towarzyszących farmakoterapii, takich jak nudności i wymioty. Delta-9-tetrahydrokannabinol (THC) wykazuje wspomniane właściwości przeciwwymiotne, ponadto działanie pobudzające apetyt, przez co może skutecznie wspomagać przyrost masy ciała pacjentów cierpiących na niedożywienie, wyniszczenie organizmu (kacheksja) czy jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) – zarówno pacjentów nowotworowych, jak i cierpiących na AIDS.
Konopie medyczne znajdują zastosowane w medycynie paliatywnej, poprawiając jakość życia pacjentów. Poza właściwościami przeciwbólowymi, przeciwwymiotnymi, pobudzającymi apetyt, równie cenne jest ich działanie poprawiające nastrój (przeciwdepresyjne), ułatwiające zasypianie i przywracające dobrą jakość snu.
Do wskazań, w których konopie mogą przynieść efekt terapeutyczny, z mniejszą ilością dostępnych naukowych dowodów skuteczności należą: epilepsja, choroba Alzheimera, pląsawica Huntingtona, choroba Parkinsona, zespół Tourette’a, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), depresja, zespół stresu pourazowego (PTSD), fibromialgia, autyzm, zaburzenia snu, zespół przewlekłego zmęczenia (CFS), zaburzenia lękowe, zespół jelita drażliwego (IBS), choroba Leśniowskiego-Crohna, jaskra, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), zespół abstynencji alkoholowej i wiele innych.
Terapia konopiami medycznymi jest skomplikowaną drogą leczenia ze względu na zawartość ponad 500 związków chemicznych w roślinie, mogących posiadać aktywność biologiczną. Istnieją już poznane mechanizmy działania kannabinoidów oraz występujących w ich otoczeniu terpenoidów, wykorzystywane przez lekarzy klinicystów w codziennej praktyce, natomiast nadal jest to rodzaj terapii eksperymentalnej.
Pacjenci na całym świecie zmagający się z niewystarczającą skutecznością klasycznej farmakoterapii w leczeniu schorzeń, na które cierpią, a odczuwający znaczącą poprawę stanu zdrowia dzięki zastosowanej terapii konopnej, są żywym przykładem i dowodem na niezwykłe właściwości, jakie posiada Cannabis sativa L. – najstarsza roślina lecznicza na Ziemi.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.