Cukrzyca – objawy skórne, pielęgnacja skóry

kosmetolog Magdalena Wylężek 20 grudnia 2023

Restrykcyjna dieta oraz codzienna kontrola poziomu glukozy we krwi to nie jedyne ograniczenia diabetyków. Skóra cukrzyka charakteryzuje się odmiennym funkcjonowaniem, a prawidłowa jej pielęgnacja nie tylko zapewnia większy komfort życia, ale również zapobiega wielu poważnym powikłaniom. Jak sobie radzić, gdy dotyka nas cukrzyca i objawy skórne cukrzycy? Jak pielęgnować skórę i które kosmetyki wybrać?

Spis treści:

Cukrzyca zaczyna się od skóry
Wczesne objawy cukrzycy
Cukrzyca – objawy skórne
Cukrzyca – objawy skórne, przyczyny
Kosmetyki dla diabetyka
Stopa cukrzycowa – przyczyny
Zespół stopy cukrzycowej – odpowiednia pielęgnacja

Cukrzyca zaczyna się od skóry

Cukrzyca to jedna z chorób cywilizacyjnych, która dotyka aż 8,3% populacji. Ta choroba przewlekła powoduje zarówno uszkodzenia wielu narządów wewnętrznych, jak i zmiany skórne, które mogą poprzedzać występowanie innych dolegliwości typowych dla cukrzycy. Dlatego ważne jest, aby w porę zareagować, gdy obserwujemy u siebie cechy skóry diabetyka, i jak najszybciej podjąć leczenie oraz nie narazić się na powikłania spowodowane wysokim poziomem cukru we krwi. U wielu chorych pierwszą zauważalną oznaką cukrzycy są właśnie problemy skórne.

Cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2

Problemem cukrzycy jest przewlekłe zwiększenie stężenia cukru we krwi, czyli tak zwana hiperglikemia. Nieprawidłowość ta może występować na skutek uszkodzenia struktur trzustkowych produkujących insulinę. Tak właśnie dzieje się w przypadku cukrzycy typu 1. Jeśli natomiast dochodzi do osłabienia odpowiedzi organizmu na insulinę, mamy do czynienia z cukrzycą typu 2, czyli tak zwaną cukrzycą insulinozależną. Ten typ cukrzycy występuje najczęściej, rozwija się powoli i często dopiero po długim czasie zostaje zdiagnozowany.

Wczesne objawy cukrzycy

Do wczesnych objawów umożliwiających rozpoznanie choroby należy wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, duży apetyt, a także utrata masy ciała. Częste objawy cukrzycy to również ogólne osłabienie i senność. Zauważenie tych objawów powinno być ważnym sygnałem alarmowym. Cukrzyca jest określana mianem jednej z najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych nie tylko z uwagi na to, że liczba chorych rośnie w przerażającym tempie, ale również dlatego, że choroba ta daje wielonarządowe objawy. Wysoki poziom cukru we krwi nie tylko prowadzi do zaburzeń funkcjonowania, ale i uszkodzenia wielu narządów wewnętrznych. Przede wszystkim jednak na uszkodzenia narażone są naczynia krwionośne, nerki, nerwy, oczy oraz skóra. Niestety nie da się wyleczyć cukrzycy. Stosowanie leków, odpowiednia dieta oraz zdrowy styl życia minimalizuje jednak jej destrukcyjne działanie.

Cukrzyca – objawy skórne

Skóra diabetyków często jest przesuszona i podrażniona. Dochodzi również do jej miejscowego złuszczania. Towarzyszy temu silny świąd, który nie dość, że jest silny do opanowania, to niesie za sobą ryzyko uszkodzenia i zadrapania naskórka. Również samo podawanie insuliny nie pozostaje bez wpływu na skórę przy cukrzycy.

Skórne objawy cukrzycy często są pierwszymi symptomami, które pozwalają rozpoznać tę chorobę. Pojawia się zwiększona suchość skóry, delikatność i mała elastyczność. Na skutek tego zwiększa się podatność na uszkodzenia naskórka, takie jak pęknięcia, otarcia czy urazy. Dodatkowo przez słabe dotlenienie tkanek rany goją się bardzo wolno. W ich miejscu często dochodzi do zakażeń na tle bakteryjnym czy grzybiczym, które są ciężkie do wyleczenia w przypadku cukrzyków.

Zmiany skórne w cukrzycy, choroby grzybicze

Podatna na infekcje jest nie tylko skóra, ale i paznokcie. Dochodzi do chorób grzybiczych zarówno stóp i przestrzeni między palcowych, ale i samej płytki paznokciowej, która często ulega pęknięciu. Pacjenci diabetologiczni uskarżają się na silny świąd całego ciała, nie zawsze spowodowany infekcją. Dzieje się tak na skutek występowania dużej suchości skóry. Co więcej, u chorych na cukrzycę dochodzi również do nadwrażliwości skóry na promieniowanie słoneczne oraz wpływ skrajnych temperatur. Wszystkie te skórne objawy cukrzycy mają swoje przyczyny w zaburzeniach funkcjonowania skóry i naczyń krwionośnych na skutek wysokiego stężenia glukozy we krwi.

Cukrzyca – objawy skórne, przyczyny

W przebiegu cukrzycy dochodzi do wielu zmian w obrębie układu krwionośnego i nerwowego. Uszkodzeniu ulegają drobne naczynia krwionośne oraz włókna nerwowe. Zachodzą także zmiany w systemie hormonalnym. Właśnie dlatego wiele mechanizmów pracy skóry zostaje zaburzona. Między innymi zmniejsza się wydzielanie sebum na jej powierzchnie z uwagi na osłabienie pracy gruczołów łojowych. Wpływa to bezpośrednio na stan skóry i jej nawilżenie, gdyż skóra pozbawiona jest wówczas naturalnej ochrony, którą zapewnia prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej. Dodatkowo u cukrzyków zwiększa się przeznaskórkowa utrata wody, co wpływa na jej odwodnienie. Wszystko to składa się na suchą, niedotlenioną, swędzącą skórę skłonną do powstawania trudno gojących się ran. Taki stan to otwarte wrota dla chorobotwórczych patogenów oraz alergenów. Wysoki poziom cukru ułatwia jednocześnie rozwój drobnoustrojom, które przeniknęły przez skórę. Dlatego też zakażenia bakteryjne i zakażenia grzybicze są częste u diabetyków. Rośnie również podatność na schorzenia ropne.

Kosmetyki dla diabetyka

Podstawową dbałością o skórę w czasie cukrzycy typu 1 i 2 jest jej odpowiednie nawilżanie i odbudowa naturalnej bariery ochronnej. Zapobiega to przede wszystkim nadkażeniom bakteryjnym i grzybiczym, które są dużym zagrożeniem dla chorych na cukrzycę i mają charakter nawrotowy. Prawidłowe nawilżenie w znaczący sposób redukuje również dyskomfort wynikający ze świądu i przesuszenia. Niekiedy dochodzi niestety do powikłań jak na przykład zespół stopy cukrzycowej, w którym prawidłowa pielęgnacja nierzadko ratuje życie.

Żele i olejki do mycia dla diabetyka

Aby utrzymać skórę w dobrej kondycji, należy zadbać przede wszystkim o właściwe leczenie cukrzycy typu 1 i 2 oraz skuteczne wyrównanie poziomu glukozy we krwi. Aby wspomóc cukrzyków w tym działaniu, w aptekach i drogeriach pojawia się coraz więcej kosmetyków dedykowanych diabetykom. Ich składy skomponowane są tak, aby zadbać o stan skóry i najczęstsze problemy skórne osób borykających się z tym schorzeniem, czyli suchość i świąd. Właściwe nawyki pielęgnacyjne należy wprowadzić już na etapie mycia. Należy zrezygnować ze stosowania klasycznego mydła oraz mocno perfumowanych produktów myjących. Zamiast tego wskazane są kosmetyki emoliencyjne w postaci żeli i olejków do mycia. Zapobiegnie to nadmiernemu wymywaniu związków tłuszczowych naturalnej bariery skóry oraz zapewni utrzymanie odpowiedniego pH na jej powierzchni. Tych warunków dotrzymamy również, unikając długich kąpieli. Wskazane jest za to mycie pod prysznicem.

Problemy ze skórą w cukrzycy – kosmetyki nawilżające

Skóra diabetyka jest podatna na infekcje zarówno te bakteryjne, jak i grzybicze. Aby uniknąć rozwoju drobnoustrojów, po umyciu należy dokładnie osuszyć skórę, przykładając szczególną wagę do fałdów skórnych, przestrzeni międzypalcowych oraz pachwin. Czas aplikacji kolejnych kosmetyków pielęgnacyjnych po umyciu ma ogromne znaczenie. Aby zapobiec utracie wody z głębszych warstw naskórka, należy zastosować preparaty emoliencyjne tuż po osuszeniu skóry. Kosmetyki w formie kremu, balsamu czy też mleczka zapewniają odpowiednie nawilżenie skóry, odbudowują barierę ochronną, zapobiegają nadmiernemu odparowywaniu wody z głębszych warstw skóry, a także niwelują świąd. Dzięki przywróceniu prawidłowych mechanizmów działania naskórka zmniejsza się również narażenie na infekcje oraz uszkodzenia mechaniczne powstałe wskutek ciągłego drapania się. W składach takich kosmetyków znajdziemy przede wszystkim substancje łagodzące i kojące jak alantoina czy pantenol. Stosowany jest również kwas mlekowy będący doskonałym środkiem uszczelniającym barierę lipidową naskórka oraz stymulującym do produkcji ceramidów w skórze.

Naturalne oleje, masła i gliceryna na problemy ze skórą

Doskonale sprawdzą się również naturalne oleje i masła, a także gliceryna, która wykazuje silne właściwości nawilżające. Wykorzystuje się także mocznik. Substancja ta w zależności od użytego stężenia ma odmienne właściwości. Produkty z niewielkim stężeniem mocznika będą skutecznymi środkami nawilżającymi i zmiękczającymi, a te z jego większą ilością spowodują złuszczenie naskórka. Równie korzystne działanie charakteryzuje obecność witamin takich jak A, E, C czy tych z grupy B. Nieocenione działanie wykazują również antyoksydanty, czyli związki o działaniu przeciwutleniającym jak na przykład olej z rokitnika. Ich obecność wspomaga regenerację skóry oraz gojenie ran.

Pielęgnacja skóry cukrzyka jest niezwykle prosta, ale wymaga jednak rzeczy najważniejszej – systematyczności. Jedynie regularna aplikacja emolientów zapewnia dobre efekty. Co ważne, kosmetyki te należy stosować również w okresie tak zwanej remisji objawów. Jeśli nie znajdziemy serii kosmetyków przeznaczonych bezpośrednio dla diabetyków, dobrym wyborem będzie stosowanie produktów kosmetycznych przeznaczonych dla osób z atopowym zapaleniem skóry. To właśnie ten rodzaj cery najbardziej przypomina funkcjonowanie skóry diabetyka.

Stopa cukrzycowa – przyczyny

W chorobie cukrzycowej na szczególną uwagę zasługuje pielęgnacja stóp. Nawet drobne zaniedbania w tym zakresie mogą przyspieszyć rozwój zespołu stopy cukrzycowej. Schorzenie to następuje na skutek pogorszenia się ukrwienia w stopach, degradacji naczyń krwionośnych i problemów z tętnicami. Prowadzi to do owrzodzeń, a w konsekwencji do martwicy. Niestety sama pielęgnacja nie jest w stanie w zupełności uchronić diabetyka przed tym powikłaniem. Jest za to koniecznym uzupełnieniem profilaktyki.

Zespół stopy cukrzycowej – odpowiednia pielęgnacja

Nadmierne narastanie martwego naskórka przy braku lub też niewłaściwej pielęgnacji prowadzi do pękania pięt oraz tworzenia się odcisków i modzeli. W konsekwencji powstają wspomniane owrzodzenia, które jak każde inne uszkodzenia skóry u diabetyka są niebezpieczne, a w skrajnych przypadkach niosą za sobą ryzyko amputacji. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby do pielęgnacji stóp nie używać produktów kosmetycznych, które mogłyby naruszyć ciągłość skóry. Wskazane są kosmetyki o działaniu silnie natłuszczającym z zawartością gliceryny, olejów czy masła Shea. Unikać natomiast trzeba preparatów zawierających składniki o silnym działaniu złuszczającym jak na przykład kwas salicylowy. Substancje te mogą prowadzić do powstawania uszkodzeń naskórka i trudno gojących się ran.

Jak dbać o stopy?

Nie można również zapominać o paznokciach. Ich obcięcie powinno uniemożliwiać wrastanie, czyli powinny być obcięte prosto. Nie należy obcinać ich też zbyt krótko. Równie ważny jest dobór skarpet i obuwia. Skarpetki powinny być wykonane z bawełny, aby nie przyczyniać się do nadmiernego pocenia się stóp i w konsekwencji uszkodzenia naskórka (maceracji). Ważny jest dobór właściwego rozmiaru butów wykonanych z miękkiej skóry lub tkaniny.

W zespole stopy cukrzycowej, jak i ogólnie cukrzycy istotna jest także odpowiednia dieta. Ważnym elementem zabezpieczającym przed poważnymi powikłaniami stóp jest ich regularne oglądanie, aby już na wczesnym etapie uszkodzenia skóry zasięgnąć porady lekarza. Jednak dbanie o stopy należy zacząć już na poziomie kontroli poziomu cukru we krwi. Każda przedłużająca się hiperglikemia prowadzi do uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych, czego konsekwencją jest utrata czucia w stopach i ich złe ukrwienie (neuropatia). Może to być katastrofalne w skutkach, gdyż obniżony próg bólu powoduje, że nawet głębokie rany na skórze są niewyczuwalne dla chorego. Łatwo wówczas o przeoczenie zmian i odpowiednią reakcję dopiero w zaawansowanym etapie zmian chorobowych, kiedy na wdrożenie leczenia jest już zbyt późno.

Dbanie o prawidłową pielęgnację skóry i właściwe leczenie cukrzyka to wyzwanie zarówno dla samego pacjenta, jak i lekarza. Bardzo istotne jest, aby nie bagatelizować żadnych problemów skórnych i odpowiednio wcześnie konsultować wszelkie nieprawidłowości z diabetologiem. Wszystko po to, by nie dopuścić do powstawania poważnych powikłań cukrzycy. Objawy skórne nie będą tak dotkliwe dzięki stosowaniu emolientów w pielęgnacji skóry. Jest to podstawowa procedura prewencyjna jest. Przyczynia się to do znaczącej poprawy jakości życia u chorych na cukrzycę. Jednak kluczowe w pielęgnacji skóry cukrzycowej jest wyrównanie poziomu cukru we krwi.

Dowiedz się więcej o cukrzyca – objawy skórne: