Pacjent onkologiczny w drogerii – pielęgnacja skóry podczas radioterapii

Niemal każdy pacjent nowotworowy w trakcie kuracji doświadcza skórnych działań niepożądanych leczenia. Prawidłowa pielęgnacja skóry przed oraz podczas radioterapii i chemioterapii pozwala na ograniczenie ich występowania.

Ciągle wzrastająca liczba zachorowań na nowotwory to plaga naszych czasów. Coraz skuteczniejsze metody leczenia dają szansę na pokonanie choroby. Jednak pomimo rozwoju medycyny, leczenie wciąż obarczone jest wysokim ryzykiem objawów niepożądanych, które są dodatkowym obciążeniem dla chorych. Pomimo że wydaje się to nieistotne w obliczu pokonania choroby, pielęgnacja skóry odgrywa istotną rolę zarówno w trakcie jak i wiele miesięcy po leczeniu.

Dostępne są preparaty przeznaczone dla pacjentów onkologicznych, jednak w dalszym ciągu wybór jest dość ograniczony. Dlatego ważny jest dobór kosmetyków ogólnodostępnych. Leczenie jednak wprowadza pewne ograniczenia w wyborze produktów kosmetycznych, a wszelkie kroki związane z pielęgnacją skóry należy wykonywać we współpracy z lekarzem prowadzącym.

Działania niepożądane radioterapii i chemioterapii

Leczenie nowotworów oparte jest przede wszystkim na powstrzymaniu podziałów komórkowych. Chemioterapia dociera do wszystkich komórek organizmu, ale jej działanie nie jest w pełni wybiórcze, dlatego poza niszczeniem komórek nowotworowych, uszkadza również zdrowe tkanki, które mają zdolność do regeneracji. Narażone są więc włosy, skóra, błona przewodu pokarmowego, płytki krwi, nabłonki układu rozrodczego i jamy ustnej, a także komórki układu odpornościowego.

Na skutek tego skóra ulega ścieńczeniu, staje się nadwrażliwa, sucha, pozbawiona bariery ochronnej dla bakterii, wirusów i promieniowania UV. Towarzyszy jej świąd, nadmierna pigmentacja, przyspieszone wiotczenie, a także wrażliwość na dotyk. Częstą dolegliwością jest też stan zapalny skóry. W tym czasie substancje zawarte w produktach kosmetycznych zwiększają penetrację w jej głąb i te, które wcześniej nie powodowały nadwrażliwości, w trakcie leczenia będą powodowały alergie.

Obserwuje się również wzmożone wypadanie włosów, aż do całkowitej ich utraty. A pełny odrost pojawia się zwykle do roku od zakończenia leczenia. W przypadku radioterapii zewnętrznej mamy do czynienia z tą samą sytuacją. Na skutek promieniowania jonizującego niszczone są tkanki nowotworowe oraz te zdrowe.

Napromieniowanie guza odbywa się z odległości kilkudziesięciu centymetrów przez skórę. To właśnie w tym przypadku potrzebna jest prawidłowa pielęgnacja obszaru narażonego na promieniowanie. Naskórek po zabiegu staje się mocno zaczerwieniony, naczynia są rozszerzone, występuje bliznowacenie i łysienie w tej okolicy. Pojawiają się również odczyny popromienne zarówno wczesne jak i późne.

Jak pielęgnować skórę w trakcie leczenia onkologicznego?

Leczenie onkologiczne narzuca konieczność ostrożnego dobierania kosmetyków pielęgnacyjnych. Zaleca się w trakcie okresu, w którym wykonywana jest radioterapia oraz kilka tygodni po jej zakończeniu mycie ciała jedynie letnią wodą z dodatkiem niewielkiej ilości łagodnego płynu myjącego.

Istotne jest też wycieranie ciała, które powinno być niezwykle delikatne, gdyż przy intensywnym, odczyn popromienny może się nasilić. Prowadzi to nawet do zmian martwiczych. Dotyczy to również noszenia obcisłych ubrań, które powodują tarcie okolicy napromieniowanej.

Znacznym problemem okazuje się świąd. Swędzenie szyi oraz wszelkich zgięć skóry narażonych na pękanie, umiarkowanie załagodzą preparaty natłuszczające. W trakcie leczenia zalecane jest bezwzględne unikanie słońca przy jednoczesnym stosowaniu mineralnych filtrów fotoprotekcyjnych – szczególnie w okolicy poddawanej radioterapii. Przede wszystkim nie należy dopuścić do przerwania ciągłości naskórka i maceracji skóry, gdyż prowadzi to do nadkażenia drobnoustrojami i infekcji.

Odpowiedni wybór kosmetyków

W ofercie producentów kosmetyków, coraz częściej występują produkty o składzie dostosowanym do pacjenta onkologicznego. Przede wszystkim w składzie takich kosmetyków powinny znaleźć się substancje silnie natłuszczające, takie jak: olej lniany (INCI: Linum Usitatissimum Seed Oil), olej arganowy (INCI: Argania Spinosa Kernel Oil) czy masło shea (INCI: Butyrospermum Parki Butter), a także lanolina (INCI: Lanolin) czy wosk pszczeli (INCI: Beeswax).

Łagodząco, a zarazem nawilżająco działać będzie pantenol (INCI: Panthenol), alantoina (INCI: Allantoin) czy ekstrakt z aloesu (INCI: Aloe Extract). Istotnym surowcem pielęgnacyjnym jest kwas foliowy (INCI: Folic Acid), który pobudza wzrost komórek, regeneruje i uelastycznia skórę. Przydatne staje się stosowanie preparatów zawierających ekstrakt z kwiatów nagietka (INCI: Calendula Officinalis Flower Extract), który posiada udowodnione naukowo działanie regenerujące.

Nie zaleca się natomiast używania preparatów z zawartością kompozycji zapachowych, alkoholu czy kwasów owocowych. Nie wskazane są również peelingi zarówno te mechaniczne jak i enzymatyczne. Ryzyko powikłań dermatologicznych niesie za sobą stosowanie silnych substancji, takich jak retinoidy zawarte w kremach przeciwstarzeniowych.

Wskazane jest zaniechanie stosowania tego rodzaju kosmetyków do zakończenia leczenia onkologicznego, aby zapobiec powstawaniu zmian na skórze. W celu umycia twarzy i ciała zalecane są preparaty z łagodnymi środkami myjącymi w tym też przeznaczone dla dzieci.

Spośród wszystkich gam kosmetycznych, oprócz tych stricte onkologicznych, na uwagę zasługują preparaty dla chorych na atopowe zapalenie skóry czy też te do cery wrażliwej. Po zakończonym leczeniu zaleca się stosowanie szamponu po chemioterapii, który pobudzi wzrost nowych włosów na skutek poprawy mikrokrążenia.

Pielęgnacja skóry w trakcie i po zakończeniu leczenia onkologicznego jest ważną formą terapii wspomagającej. Produkty kosmetyczne przeznaczone dla pacjenta onkologicznego przywracają odpowiedni poziom nawilżenia, wspomagają odbudowę skóry i jej bariery ochronnej, łagodzą podrażnienia i przyspieszają gojenie patologicznych zmian oraz zapobiegają ich rozwojowi. Występowanie efektów niepożądanych może opóźnić lub też uniemożliwić dalsze leczenie. Właśnie dlatego dopasowana pielęgnacja jest tak ważna i nie powinna być pomijana.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.