Wirus rzadko przenosi się drogą kropelkową. Wrotami zakażenia, czyli drogą wnikania wirusów jest jama nosowo-gardłowa. Najczęściej, aby dziecko „złapało infekcję” potrzebny jest kontakt ze śliną chorego, która stanowi materiał zakaźny. W przypadku dzieci, przebywających w dużych grupach np. w żłobkach, przedszkolach czy na placach zabaw – infekcja przenosi się bardzo łatwo. Wspólna zabawa czy korzystanie z tych samych zabawek powoduje, że w jednym czasie może zarazić się kilkoro dzieci.
Dodatkowym problemem jest bardzo długi okres wylęgania infekcji – trwający średnio od 30 do 50 dni. Oznacza to, że pierwsze objawy mononukleozy u dziecka pojawiają się wiele dni po wniknięciu wirusa do organizmu.
Objawy ostrej infekcji pojawiają się stopniowo i ustępują zwykle po 7-14 dniach. Klasyczną triadę objawów w mononukleozie zakaźnej tworzą:
Podwyższona temperatura ciała może utrzymywać się nawet 10-14 dniu. Gorączka u dzieci może obniżać się nieznacznie po podaniu leków przeciwgorączkowych.
Ostry stan zapalny gardła powoduje u dziecka trudności w połykaniu, ból gardła i trudność w mówieniu. Bardzo często w przebiegu zakażenia EBV pojawia się nalot na migdałkach.
Najczęściej powiększone są węzły chłonne szyjne oraz podżuchwowe. Rzadziej, pachowe, pachwinowe i karkowe. Przy dotykaniu węzły chłonne są niebolesne.
Wśród dzieci obraz mononukleozy jest niejednorodny. Bywa również niejednoznaczny, dlatego bardzo często prawidłowe rozpoznanie na podstawie samych objawów jest utrudnione i wymaga wykonania badań diagnostycznych.
Mononukleozy zakaźnej, jak wszystkich infekcji wirusowych nie leczymy nigdy antybiotykiem! Błędne zdiagnozowanie mononukleozy zakaźnej, jako anginy bakteryjnej (z uwagi na bardzo dużą zbieżność objawów) powoduje, że dziecko może zostać poddane antybiotykoterapii. Może to skutkować pojawieniem się po 7-10 dniach od rozpoczęcia antybiotykoterapii wysypki. Drobnoplamista wysypka w przebiegu leczenia anginy bakteryjnej – może sugerować, że tak naprawdę mamy do czynienia z infekcją EBV.
Postawienie prawidłowej diagnozy i wykluczenie pomyłek w błędnym rozpoznaniu podłoża infekcji wymaga wykonania badań diagnostycznych, w tym:
Bardzo często pierwszym badaniem na jakie decyduje się lekarz, jest wykluczenie anginy bakteryjnej. Zarówno angina ropna (bakteryjna, najczęściej wywołana przez paciorkowce), jak i mononukleoza zakaźna – powodują pojawienie się wysokiej gorączki oraz nalotu na migdałkach podniebiennych. Z tego powodu, wykonanie różnicowania tych dwóch infekcji jest bardzo ważne. Badaniem umożliwiającym rozpoznanie lub wykluczenia anginy ropnej jest szybki test na antygen Strep A lub badanie mikrobiologiczne. W jednym i w drugim przypadku materiałem do badania jest wymaz z gardła.
Najbardziej charakterystyczną cechą infekcji, która dotyczy praktycznie wszystkich chorych są zmiany w morfologii (obrazie krwi obwodowej).
Zmianie ulegają parametry (oznaczenia z wyniku badania laboratoryjnego):
W ciągu kilku pierwszych dni po pojawieniu się objawów mononukleozy, obraz krwi obwodowej jest podobny jak w innych infekcjach wirusowych tj. pojawia się leukopenia (obniżona ilość leukocytów) z granulocytopenią (zmniejszenie poniżej normy liczby granulocytów).
Wraz z rozwojem infekcji, obraz morfologii zmienia się – widoczna jest:
Wykonanie przez diagnostę rozmazu manualnego oraz jego ocena mikroskopowa pozwala na stwierdzenie w krwi obecności dużych limfocytów, zwanych ze względu na odmienną budowę – atypowymi (tzw. mononuklearów).
Z uwagi na występowanie w przebiegu mononukleozy cech łagodnego, przejściowego zapalenia wątroby – zaleca się ocenę aktywności enzymów ALT oraz AST. W praktyce laboratoryjnej u chorujących na mononukleozę dzieci, w większości przypadków obserwuje się wzrost ALT i/lub AST. Rozpiętość wyników jest duża, a stężenie ALT i AST osiąga kilkadziesiąt, do nawet kilku tysięcy (U/L).
W przebiegu infekcji EBV w krwi chorego, pojawiają się przeciwciała produkowane przez komórki układu odpornościowego. Swoiste przeciwciała przeciwko EBV pojawiają się w 2 tygodniu choroby. Diagnostycznie istotne jest oznaczenie przeciwciał skierowanych przeciwko VCA (antygen kapsydu EBV), EA (antygen wczesny), EBNA (antygen jądrowy). Wczesna faza infekcji (często nazywana „świeżym” zakażeniem) jest związana z pojawieniem się w krwi przeciwciał w klasie IgM. W tej klasie przeciwciał najwcześniej pojawiają się anty-VCA IgM.
U dzieci z podejrzeniem klinicznym mononukleozy zakaźnej rutynowym postępowaniem powinno być oznaczenie przeciwciał IgM anty-EBV-VCA. Są one wykrywane nawet u 95% dzieci z wczesną fazą infekcji.
W zdecydowanej większości przypadków wykrycie w krwi przeciwciał IgM anty-EBV-VCA, wystarcza do prawidłowego zdiagnozowania pierwotnego zakażenia wirusem. Dodatni (pozytywny) wynik badania oznacza ostrą fazę infekcji EBV lub świeżo przebyte zakażenie. Wysokie stężenie przeciwciał IgM anty-EBV-VCA w krwi utrzymuje się od 7 dni do 6 tygodni.
Artykuł powstał we współpracy z labhome.pl
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.