Jak uniknąć zespołu serotoninowego?

Większość aktualnie popularnych leków przeciwdepresyjnych charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa i możliwością zastosowania w długotrwałej terapii bez poważnych konsekwencji zdrowotnych dla pacjenta. Jednak w przypadku nałożenia się na siebie różnych, niekorzystnych okoliczności, leki z tej grupy mogą prowadzić do rozwoju groźnych powikłań, których przykładem jest zespół serotoninowy.

Zespół serotoninowy, jak sama nazwa wskazuje, to problem związany z nadmiarem w organizmie jednego z neuroprzekaźników – serotoniny. Może się pojawić w trakcie leczenia takimi lekami przeciwdepresyjnymi, których mechanizm działania polega na blokadzie wychwytu zwrotnego serotoniny. Należą do nich między innymi: sertralina (Stimuloton, Zoloft), paroksetyna (ParoGen, Seroxat, Rexetin), citalopram (Cital, Citabax, Citronil), escitalopram (Elicea, Lexapro, Mozarin), wenlafaksyna (Efectin, Faxigen, Velaxin), klomipramina (Anafranil), amitryptylina (Amitriptylinum).

Leki przeciwbólowe i antydepresanty

Zespół serotoninowy niezwykle rzadko jest efektem przyjmowania samego leku przeciwdepresyjnego. Najczęściej rozwija się w wyniku połączenia tego leku z innym preparatem, który również zwiększa poziom serotoniny lub wpływa niekorzystnie na metabolizm antydepresanta. Z tej przyczyny wymienionych wyżej substancji przeciwdepresyjnych nie powinno się łączyć między innymi z lekami przeciwbólowymi zawierającymi tramadol (Tramal, Poltram, Zaldiar, Doreta, Padolten) czy nefopam (Nefopam), przeciwmigrenowymi tryptanami, na przykład z sumatryptanem (Frimig, Cinie, Imigran, Sumigra, Sumamigren), oraz ze środkami przeciwwymiotnymi, w tym z metoklopramidem i setronami.

Potencjalnie niebezpieczne mogą być również leki łagodzące objawy przeziębienia i kaszlu, takie jak dekstrometorfan, triprolidyna i difenhydramina, stosowana w chorobie Parkinsona selegilina i inne substancje przeciwdepresyjne, na przykład moklobemid, a nawet niektóre suplementy diety, zwłaszcza preparaty z wyciągami z dziurawca i żeńszenia. Zespół serotoninowy rozwija się nie tylko w wyniku przyjmowania określonych substancji leczniczych. Jego przyczyną może być również zażycie pewnych narkotyków, które zwiększają ilość serotoniny w układzie nerwowym. Przykładami takich substancji są między innymi: LSD, kokaina, ecstasy i amfetamina.

Zespół serotoninowy – objawy i leczenie

Cechą charakterystyczną zespołu serotoninowego jest to, że jego symptomy rozwijają się szybko i obejmują zaburzenia psychiczne, takie jak pobudzenie, niepokój czy omamy, nadreaktywność autonomiczną, objawiającą się przede wszystkim tachykardią, wzrostem ciśnienia tętniczego krwi, hipertermią, przyspieszoną perystaltyką jelit, rozszerzeniem źrenic i nadmierną potliwością, oraz zaburzenia nerwowo-mięśniowe, w tym drżenie, wzmożenie odruchów ścięgnistych i ruchy miokloniczne.

Podstawowa zasada leczenia zespołu serotoninowego polega na odstawieniu przez pacjenta leków, które doprowadziły do wystąpienia objawów. Zazwyczaj postępowanie takie szybko przynosi pozytywne efekty i dolegliwości ustępują często już w przeciągu dwudziestu czterech godzin. Pewną trudnością może się okazać opanowanie hipertermii. Warto wiedzieć, że w tym wypadku klasyczne leki przeciwgorączkowe nie działają. Skuteczne są za to zimne okłady i preparaty zmniejszające napięcie mięśniowe.

Profilaktyka zespołu serotoninowego

O zespole serotoninowym trzeba wiedzieć i pamiętać, szczególnie podczas leczenia depresji. Wzmożona czujność z pewnością pozwoli uniknąć potencjalnie niebezpiecznych skutków ubocznych. Pomimo wysokiego profilu bezpieczeństwa najnowszych preparatów przeciwdepresyjnych, należy zawsze bardzo dokładnie zapoznać się z ulotką stosowanego leku, a w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem bądź farmaceutą.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.