Ginekomastia – powiększenie piersi u mężczyzn

Ginekomastia to powiększenie jednej lub obu piersi u płci męskiej, spowodowane nadmiernym rozrostem tkanki gruczołowej, niekiedy także tłuszczowej. Ginekomastia jest zwykle związana ze względną przewagą działania żeńskich hormonów płciowych (estrogenów) nad męskimi hormonami (androgenami) na komórki gruczołu sutkowego.

Działanie hormonów – androgeny i estrogeny

W korze nadnerczy każdy z nas syntetyzuje hormony obu płci – mężczyźni obok androgenów, także estrogeny, kobiety zaś poza estrogenami, również androgeny. Z reguły po okresie dojrzewania jest to niedostrzegalne, bowiem na pierwszy plan wysuwa się działanie hormonów właściwych dla danej płci, które pochodzą w dużych stężeniach z jąder lub jajników.

Ginekomastia może być całkowicie naturalnym procesem w kilku przypadkach: u noworodków, gdy działają hormony płciowe matki, u 50% chłopców w okresie pokwitania oraz w starszym wieku, gdy wygasa czynność jąder.

Nawet do 30% dorosłych mężczyzn może borykać się z ginekomastią bez zwiększonej ilości estrogenów w ustroju, która spowodowana jest po prostu nadmierną wrażliwością gruczołu sutkowego na żeńskie hormony. Ginekomastia może mieć przyczynę w predyspozycjach genetycznych.

Ginekomastia czy nadwaga

W pierwszej kolejności warto ustalić, czy jest to ginekomastia czy nadwaga. Oprócz ogólnej oceny masy ciała, często już badanie przedmiotowe u lekarza pierwszego kontaktu pozwala stwierdzić, czy w okolicy brodawki sutkowej rozwinęła się tkanka gruczołowa, czy tkanka tłuszczowa. Ginekomastia może mieć bolesny przebieg.

Jeżeli pacjent zgłasza mrowienie w okolicy brodawki sutkowej, a dodatkowo jest ona otoczona twardą tkanką, sugeruje to podłoże gruczołowe problemu.

Nadwrażliwość na dotyk występuje zwykle w początkowym okresie powiększania się piersi i dotyczy około 40% pacjentów. Natomiast w przypadku otyłości – tkanka nie różni się niczym w badaniu od zwykłej tkanki tłuszczowej, jest miękka i niebolesna oraz zazwyczaj nie towarzyszą jej objawy świądu czy mrowienia brodawek sutkowych. Otyłość również może prowadzić do ginekomastii, ponieważ w tkance tłuszczowej zwiększa się aktywność enzymu, który przekształca męskie hormony płciowe w żeńskie.

Ginekomastia objawy

W celu kompleksowej diagnostyki ginekomastii lekarz zleca szczegółowe badania: laboratoryjne (morfologia krwi, wskaźniki czynności wątroby i nerek, hormony) oraz obrazowe (USG sutków, jąder, nadnerczy, przysadki). Badania hormonalne wykonywane są przede wszystkim w przypadkach ginekomastii po okresie pokwitania, u szczupłych mężczyzn, jeśli obserwujemy:

• duże nasilenie i narastanie zmian,
• tkliwość piersi,
• stwierdza się zaburzenia erekcji,
• obniżenie potencji lub zmiany wielkości i konsystencji jąder.

Jeżeli wykazują one nieprawidłowości, konieczna jest dalsza konsultacja ginekomastii u endokrynologa.

Wśród przyczyn patologicznej ginekomastii wieku dorosłego wyróżniamy:

• stosowanie niektórych leków – sterydów anabolicznych, glikozydów naparstnicy, leków moczopędnych, przeciwgrzybicznych, hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku, przeciwnadciśnieniowych, przeciwdepresyjnych, przeciwdrgawkowych,
• otyłość,
• nadczynność tarczycy,
• nowotwory jąder,
• hormonalnie czynne guzy nadnerczy,
• skłonności dziedziczne,
• schorzenia podwzgórza i przysadki mózgowej,
• choroby wątroby i nerek,
• zakażenie wirusem HIV,
• choroby idiopatyczne (bez określonej przyczyny).

Ginekomastia a alkohol

Wielu panów może zadawać sobie również pytanie, czy jest związek między spożyciem alkoholu a ginekomastią. Wysokoprocentowe napoje oraz używki mogą niestety zachwiać równowagą hormonalną w organizmie poprzez zmniejszenie syntezy testosteronu i osłabienie czynności wątroby. W diecie osób zmagających się z tą przypadłością, alkohol nie jest wskazany.

Leczenie ginekomastii

Dotychczas brak jest w pełni skutecznych i bezpiecznych sposobów leczenia tego zaburzenia. W miarę możliwości należy zacząć od zdiagnozowania przyczyn choroby. Jeśli badania nie ujawniają przyczyny ginekomastii, to początkowo pacjentów poddaje się obserwacji.

Nawet w 85% przypadków, ginekomastia może się cofnąć samoistnie.

Leczenie farmakologiczne jest najbardziej skuteczne w aktywnej fazie choroby, czyli w ciągu pierwszego roku i często przynosi tylko częściową poprawę. Żaden lek nie jest obecnie oficjalnie zarejestrowany do leczenia ginekomastii.W przypadku ginekomastii powstałej w wyniku guza przysadki mózgowej, bądź stosowania niektórych sterydów anaboliczno-androgennych, po usunięciu pierwotnej przyczyny, stosuje się leki obniżające poziom prolaktyny.

W przypadku nadmiernego przekształcania androgenów do estrogenów, stosuje się blokery enzymu odpowiedzialnego za tę reakcję, zmniejszając tym samym bezwzględną ilość estrogenów w organizmie. W terapii równie często wykorzystuje się leki przeciwestrogenowe, czyli blokery receptora estrogenowego mające za zadanie uniewrażliwić tkankę gruczołową na nadmierną ilość estradiolu.

Do każdego przypadku należy podejść indywidualnie i pamiętać, że leczenie farmakologiczne daje najlepsze efekty w przypadku pojawienia się pierwszych objawów ginekomastii (swędzenie, ból, guzek za brodawką sutkową). Czasem w przypadku dłużej trwających objawów samo leczenie zachowawcze nie wystarczy i należy przejść do metod bardziej inwazyjnych.

Ginekomastia zabieg chirurgiczny

Ostatnim krokiem jest leczenie chirurgiczne, czyli wycięcie tkanki gruczołowej spod brodawki sutkowej. Zabiegi należy wykonywać wyłącznie u doświadczonych chirurgów. Leczenie operacyjne może nieść ze sobą działania niepożądane, takie jak:

• krwawienia i krwiaki,
• infekcję rany,
• zaburzenia czucia brodawki sutkowej,
• zaburzenia ukrwienia brodawki sutkowej mogące prowadzić do jej obumarcia i usunięcia,
• powikłania zatorowo-zakrzepowe,
• asymetrię w obrębie operowanej okolicy.

Należy pamiętać, że w przypadku nieustania pierwotnej przyczyny ginekomastii może ona powrócić i konieczne będzie ponowne leczenie.

Ginekomastia to nie tylko defekt estetyczny

Jak widać problem powiększenia okolicy sutków u mężczyzn jest dość złożony, a odpowiedź na pytanie, do jakiego lekarza udać się z ginekomastią, nie jest jednoznaczna.

Leczeniem ginekomastii powinni zajmować się różni specjaliści z odpowiednim doświadczeniem w tej dziedzinie.

Wbrew pozorom, ginekomastia, nie jest to jedynie estetyczny defekt. Ginekomastia to istotny problem kliniczny. Niekiedy ginekomastia jest groźna. Należy zawsze pamiętać o możliwości istnienia poważnych chorób, które objawiają się ginekomastią, a które powinny być szybko zdiagnozowane i leczone. Dodatkowo, powiększenie i tkliwość gruczołów piersiowych u mężczyzny może istotnie wpływać na pogorszenie jakości życia i stanowić poważny problem psychologiczny.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.