Jak pokonać przewlekły ból?

Według badań epidemiologicznych około 27% Polaków cierpi na przewlekłe bóle różnego pochodzenia, z którymi radzi sobie najczęściej przez przyjmowanie leków przeciwbólowych. Użycie substancji czynnych w formule plastra zyskuje coraz większą akceptację i jest rekomendowane w niektórych przypadkach częściej niż w postaci doustnej leku.

Wybór właściwego leku przeciwbólowego powinien korespondować z natężeniem bólu, mechanizmem jego powstawania oraz bezpieczeństwem stosowania danego preparatu. Algorytm postępowania Światowej Organizacji Zdrowia, zwany „drabiną analgetyczną” zakłada samodzielne użycie najpopularniejszych leków przeciwbólowych takich jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (w skrócie NLPZ np. ibuprofen, diklofenak) jedynie w bólach o słabym natężeniu.

Nowoczesna koncepcja leczenia bólu zakłada również wybór leku przeciwbólowego zgodnie z przyczyną jego powstawania. Dlatego użycie NLPZ sugerowane jest w bólach związanych ze stanem zapalnym, uszkodzeniem narządów wewnętrznych oraz w bólach somatycznych, gdzie siłą sprawczą jest mechaniczny, termiczny lub chemiczny bodziec. Nie są one skuteczne w bólach  neuropatycznych, związanych z zaburzeniem funkcjonowania układu nerwowego.

Kryteria decydujące o bezpieczeństwie stosowania danego leku obejmują m.in. działania niepożądane, współwystępujące choroby oraz przyjmowane jednocześnie inne preparaty.

Leki przeciwbólowe

Ibuprofen jest lekiem z grupy NLPZ hamującym produkcję substancji pośredniczących w rozwoju odczynu zapalnego. Jest często stosowany w ostrych bólach pourazowych, pooperacyjnych, kolkowych, wszelkich dolegliwościach związanych ze stanem zapalnym oraz w schorzeniach przewlekłych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, bóle pleców i mięśniowo-szkieletowe). Podawany doustnie – działa ogólnoustrojowo, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem działań niepożądanych, głównie takich jak: uszkodzenia górnego odcinka przewodu pokarmowego i jelit, uszkodzenie nerek oraz incydenty krwotoczne.

Stosowanie leków przeciwzapalnych w czopkach lub zastrzykach nie wpływa znacząco na zmniejszenie ilości powikłań. Miejscowa aplikacja w postaci żelu wiąże się najczęściej jedynie z łagodnymi skórnymi reakcjami nadwrażliwości w miejscu zastosowania. Jednak wadą tej postaci farmaceutycznej może być „nieporęczność” aplikowania, konieczność stosowania do kilku razy dziennie oraz niemożność aplikacji takiej samej dawki leku za każdym razem.

Plastry przeciwbólowe

Poszukiwania nowych form podawania ibuprofenu doprowadziły naukowców do opracowania plastra z lekiem rozprowadzonym w postaci żelu, na podłożu z elastycznej matrycy polimerowej. Zawiera on 200 mg substancji, czyli tyle samo co w standardowej dawce stosowanej doustnie. Tę postać leku przebadano m.in. u chorych cierpiących na bóle tkanek miękkich (mięśnie, ścięgna) spowodowane urazami sportowymi.

Okazuje się, że ilość ibuprofenu uwalniana z plastra wystarczy do leczenia bólu, pomimo że stężenia we krwi są znacznie mniejsze niż przy stosowaniu tabletki doustnej. Jednym słowem – skuteczność leczenia przeciwbólowego jest utrzymana, a ryzyko działań niepożądanych dla całego organizmu – nieporównywalnie mniejsze. Dodatkowo plaster uwalnia lek ze stałą szybkością, więc wahania stężenia ibuprofenu we krwi są znacznie mniejsze niż przy formie doustnej. Ponadto przylepiec jest bezpieczniejszy od tradycyjnie aplikowanego żelu – w badaniach rzadko obserwowano jedynie świąd i rumień w miejscu użycia.

Warto natomiast nadmienić, że wystąpienie działań niepożądanych w terapii żelem jest w dużej mierze uzależnione od odpowiedniego używania (czynnikami ryzyka są np. zbyt duża ilość użytego żelu, ekspozycja na promieniowanie UV). W przeciwieństwie do zmiennej dawki leku przyjmowanej w postaci żelu – plaster uwalnia zawsze taką samą ilością substancji. Kolejną zaletą przyklejanej formy leku jest to, że wymaga stosowania tylko raz dziennie, a sam proces nie nastręcza trudności, natomiast żel i tabletki aplikuje się kilka razy w ciągu doby. Ta prostota powoduje, że pacjent lepiej przestrzega zaleceń terapeutycznych. 

W warunkach nieograniczonego dostępu i wzrastającego spożycia tabletek przeciwbólowych, zaleca się stosowanie, jeżeli tylko jest to możliwe, innych dróg podania. W chorobach stawów oraz tkanek miękkich bezpieczniejszą, wygodniejszą, a równie skuteczną opcją są miejscowe formy terapii jaką są np. plastry przeciwbólowe.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.