W dzisiejszych czasach mamy coraz większą świadomość, jak ważne jest jedzenie, które spożywamy – nie tylko jego jakość, ale przede wszystkim rodzaj. Coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę, że ma to bezpośredni wpływ na nasze samopoczucie, ale też na stan zdrowia.
Jednym z najpopularniejszych w ostatnim czasie schorzeń dotykających dużą część populacji są alergie pokarmowe. Natłok informacji związany z tym tematem jest tak ogromny, że zwykły człowiek może czuć się osaczony i każdą dolegliwość, rozpoczynając od bólu głowy, a na zapaleniu stawów kończąc może postrzegać jako konsekwencja reakcji alergicznej na konkretny produkt w diecie. Ale czy na pewno jest to dobra diagnoza? Czy należy się obawiać konkretnych produktów spożywczych i na własną rękę eliminować je z jadłospisu?
Prawda jest taka, że większość z nas może spożywać rozmaite produkty spożywcze bez konsekwencji zdrowotnych, a reakcje alergiczne dotyczą tylko niewielkiego ułamka społeczeństwa. Jak wskazują badania diagnostyczne, alergia pokarmowa częściej dotyczy dzieci (1–2%) niż dorosłych (0,2–0,5%). Porównując to z wynikami badań ankietowych możemy zauważyć dużą sprzeczność, gdyż około 20% społeczeństwa, czyli 1 na 5 osób obserwuje u siebie nietolerancję pokarmową bądź alergię na jeden produkt spożywczy, bądź też całą ich grupę.
Nietolerancja pokarmowa to termin ogólny, który obejmuje szereg niepożądanych reakcji po spożyciu danego pokarmu, między innymi reakcje alergiczne (np. na orzechy arachidowe), problemy z procesem trawienia wynikającego z niedoboru konkretnego enzymu (np. celiakia, czyli brak możliwości trawienia glutenu), reakcji farmakologicznych i innych. W tym miejscu warto wspomnieć, że do nietolerancji pokarmowej nie zalicza się tak zwanego zatrucia pokarmowego, które jest wywołane przez bakterie, wirusy, pleśnie czy toksyczne związki chemiczne.
Reakcja alergiczna jest bezpośrednio związana z nieprawidłową reakcję naszego układu odpornościowego na spożycie danego produktu spożywczego, który u większości społeczeństwa nie wywołuje niepożądanych skutków. Dzieje się tak dlatego, że nasz system immunologiczny interpretuje niektóre białka pokarmowe jako zagrożenie dla organizmu i wytwarza przeciwko niemu przeciwciała, które na drodze następnych reakcji, wywołują stan zapalny. Może on mieć łagodny przebieg i wywoływać np. egzemę, zaczerwienienie, obrzęk tkanek jak również bardzo gwałtowny, nazywany reakcją anafilaktyczną. Jest to bezpośrednie zagrożenie życia, ponieważ uczulona osoba ma problemy z oddychaniem (jest to związane z obrzękiem górnych dróg oddechowych) oraz następuje nagły spadek ciśnienia krwi.
Mimo że na rynku istnieje wiele testów, które pozwalają wykrywać alergie pokarmowe, ich prawidłowe zdiagnozowanie jest niezwykle trudne. Kluczowym czynnikiem jest tu dokładne przestudiowanie historii choroby pacjenta i duże doświadczenie kliniczne lekarza. Najskuteczniejszą metodą jest przeprowadzenie podwójnie ślepej próby prowokacyjnej, która polega na tym, że ani pacjent, ani lekarz nie wiedzą, czy pacjentowi podano podejrzewany alergen czy też placebo.
Jednak badanie to wiąże się z wysokim ryzykiem wystąpienia reakcji anafilaktycznej, która może zagrażać życiu badanego, dlatego też, mimo że wystąpienie ostrej reakcji alergicznej stanowi niezbity dowód potwierdzający alergię pokarmową, nie jest to badanie wykonywane zbyt często.
Najpopularniejsze narzędzia diagnostyczne to testy skórne oraz badania krwi. Dobrą metodą jest również eliminacja składnika pokarmowego z diety pacjenta oraz ponowne jego wprowadzenie po określonym czasie. Zanik niepożądanych objawów i ponowny ich nawrót świadczy o alergii pokarmowej.
Jak już wcześniej zaznaczono, alergie pokarmowe częściej dotyczą dzieci niż dorosłych. Szacuje się, że u 9 na 10 dzieci wykrywa się alergię na mleko, jaja, soję, orzechy czy gluten. Większość z tych dolegliwości mija już we wczesnym dzieciństwie. U dorosłych najczęstszymi alergenami są: skorupiaki, ryby i orzechy. Rzadko zdarza się, aby reakcja alergiczna miała swój początek w wieku dorosłym.
Poniżej opisano najpowszechniej występujące alergeny:
Mimo że nietolerancje pokarmowe są obecnie jednymi z najczęściej diagnozowanych lub podejrzewanych zaburzeń należy pamiętać, że nie powinniśmy na własną rękę wykluczać produktów spożywczych, ani całych grup pokarmów z diety bez konsultacji z lekarzem bądź dietetykiem, gdyż najważniejsza jest nie tylko zdrowa, ale przede wszystkim dobrze zbilansowana dieta, która dostarczy nam wszystkich niezbędnych składników odżywczych i mikroelementów. Dzięki temu będziemy mogli cieszyć się dobrym zdrowiem i samopoczuciem przez wiele długich lat.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.