Aktywność fizyczna chorych na cukrzycę

Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wysiłek fizyczny jest integralną częścią prawidłowego kompleksowego postępowania w leczeniu cukrzycy.

Wysiłek pomaga zmniejszyć masę ciała, obniża ciśnienie tętnicze, podnosi wydolność układu krążenia, pomaga w zapobieganiu rozwojowi miażdżycy, wzmacnia układ ruchu, zapobiega osteoporozie, zwiększa odporność organizmu, spowalnia procesy starzenia, wpływa korzystnie na nastrój. Dodatkowo u osób chorych na cukrzycę poprawia wrażliwość tkanek na insulinę, zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę, poprawia wyrównanie metaboliczne cukrzycy oraz przyczynia się do obniżenia stężenia glukozy we krwi.

Sport a cukrzyca

W celu uzyskania optymalnego efektu wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co najmniej co 2-3 dni, jednak najlepiej codziennie. Przed rozpoczęciem aktywności fizycznej należy poznać podstawowe zasady jej podejmowania w cukrzycy i zapobiegania niedocukrzeniu. Ważna jest świadomość, iż obniżenie stężenia glukozy we krwi i związane z tym ryzyko niedocukrzenia może wystąpić w trakcie, tuż po, a nawet do 24 godzin po wysiłku fizycznym.

Spacer czy nordic walking

Intensywność wysiłku fizycznego określić powinien lekarz na podstawie pełnego obrazu klinicznego – i tak np. najbardziej odpowiednia forma wysiłku u chorych na cukrzyce typu 2 powyżej 65 roku życia i/lub z nadwagą jest szybki spacer 3-5 razy w tygodniu, a dla chorych w każdym wieku przy współwystępowaniu nadwagi – nordic walking. Osoby bez istotnych przeciwwskazań, szczególnie w młodszych grupach wiekowych, należy zachęcać do wysokiej aktywności fizycznej, w tym do uprawiania różnych form sportu.

Skonsultuj się z lekarzem zanim podejmiesz aktywność fizyczną

Szczegółowo należy omówić z lekarzem:

• zasady postępowania podczas aktywności fizycznej (Zależne są one od pory dnia, czasu trwania, rodzaju i intensywności aktywności fizycznej);
• zasady samokontroli (Glikemię należy oznaczać przed wysiłkiem fizycznym, w trakcie i po jego zakończeniu. Należy używać dokładnego glukometru i prawidłowo go obsługiwać. Prowadzenie zeszytu samokontroli i obserwacja zmian stężenia glukozy we krwi przy różnych formach i czasach trwania wysiłku jest również bardzo ważna. Lekarz zaleci też jak interpretować wyniki badań a mianowicie przy jakich wartościach stężenia glukozy we krwi można zacząć aktywność fizyczną, a przy jakich jest to przeciwwskazane);
• zasady modyfikacji leczenia w dniu kiedy ma nastąpić aktywność fizyczna (Aby uniknąć hipoglikemii konieczne może być odpowiednie zmniejszenie dawek insuliny lub doustnych leków przeciwcukrzycowych. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, aby przed planowanym wysiłkiem rozważyć redukcję o 30-50% (ilość zależna od indywidualnej reakcji) dawki insuliny szybko-/krótko-działającej, której szczyt działania przypada na okres wysiłku lub wkrótce po jego zakończeniu);
• spożywanie dodatkowych porcji węglowodanów (uzupełnienie węglowodanów w celu zapobieżenia hipoglikemii jest ważne przed, w trakcie i po wysiłku fizycznym – ilość zależy od rodzaju, intensywności i czasu trwania aktywności fizycznej. Lekarz indywidualnie zdecyduje ile węglowodanów, kiedy i w jakiej postaci powinno się zażyć. Warto też przygotować się na niespodziewane sytuacje – Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca przed nieplanowanym wysiłkiem spożyć dodatkową porcję cukrów prostych (20-30g/30 min wysiłku).

Pamiętaj o tym zanim zaczniesz ćwiczyć

Początkowe zalecenia dotyczące aktywności fizycznej powinny być umiarkowane i uzależnione od możliwości pacjenta do wykonywania danej aktywności fizycznej. Osoby do tej pory prowadzące głównie siedzący tryb życia powinny stopniowo zaczynać aktywność ruchową np. od spaceru, zwiększanie czasu trwania i intensywności wysiłku powinno być właściwie zaplanowane.

Dla zwiększenia motywacji i powodzenia tej formy terapii ważne jest aby wybrać taką formę ruchu, która sprawia pacjentowi przyjemność. Warto zacząć wprowadzać różne formy aktywności fizycznej do codziennego życia, kiedy jest to tylko możliwe – nawet najmniejsza forma ruchu, nawet kilka minut na początku, ale wykonywana systematycznie ma znaczenie. Aby aktywność fizyczna była bezpieczna, pacjent cukrzycowy musi mieć zawsze ze sobą glukozę, kostki cukru lub napój słodzony.

Należy pamiętać o ryzyku uszkodzenia stóp podczas wysiłku (zwłaszcza przy współistniejącej neuropatii obwodowej i obniżeniu progu czucia bólu), o konieczności pielęgnacji stóp i wygodnym obuwiu. Dlatego istotne jest by sprawdzać codziennie swoje stopy, szczególnie po różnych formach aktywności fizycznej. Rozpoczynając wysiłek należy zrobić rozgrzewkę – trwające 5–10 minut ćwiczenia wstępne, a na zakończenie uspokajające. Ważne jest również uzupełnianie płynów – ich utrata związana jest z poceniem się, wysoką temperaturą otoczenia.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.