Przeziębienie to przypadłość, która dotyka zdecydowaną większość z nas przynajmniej raz w roku. Wydawałoby się, że w takiej sytuacji nie powinno być najmniejszego problemu z jego zdefiniowaniem i leczeniem. Okazuje się jednak, że rzeczywistość jest zupełnie inna i często pacjenci mylnie nazywają zespół obserwowanych u siebie objawów „przeziębieniem” lub „grypą”.
Sprawy nie ułatwiają wszechobecne reklamy środków na te przypadłości, ponieważ są nieprecyzyjne i w większości obiecują nam wyleczenie, choć tak naprawdę jedynie łagodzą objawy chorób przeziębieniowych. Jak zatem prawidłowo rozpoznać i dzięki temu skutecznie walczyć z infekcjami górnych dróg oddechowych? Wbrew pozorom nie jest to bardzo trudne – wystarczy znajomość kilku symptomów, które pozwolą nam odróżnić zwykłe przeziębienie od grypy.
Zanim skupimy się na różnicach, warto wspomnieć o tym, co łączy przeziębienie i grypę. Wśród wielu osób utarło się przekonanie, że grypa to choroba wirusowa, natomiast przeziębienie wywołują bakterie. W rzeczywistości przyczyną obu jest infekcja wirusowa – pierwsza wywołana przez wirusy grypy typu A i B, druga głównie przez rhinowirusy i koronawirusy.
Zakażenie w obu przypadkach najczęściej następuje w wyniku bezpośredniego kontaktu z wirusem, np. za pośrednictwem rąk lub drogą kropelkową. Następnie ulega on replikacji w naszym organizmie, wywołując stan zapalny, który manifestuje się różnymi objawami: bólem gardła, chrypką, kaszlem lub katarem oraz powoduje wzrost temperatury. Ostatnią, ale bardzo ważną cechą wspólną jest to, że obu chorób nie wyleczymy antybiotykami, ponieważ leki te działają tylko na infekcje bakteryjne!
Skoro tak wiele jest podobieństw między grypą a przeziębieniem, to jak odróżnić jedno od drugiego? Głównym czynnikiem, na który należy zwrócić uwagę jest rozwój i nasilenie objawów, a bardziej szczegółowy ich opis przedstawiono poniżej:
Początek choroby
Przeziębienie: rozwija się powoli, przez 1-2 dni, pierwszym objawem jest zazwyczaj ból gardła i katar
Grypa: objawy są nagłe, bardzo szybko pojawia się gorączka i dreszcze
Czas trwania
Przeziębienie: maksymalnie 7-10 dni
Grypa: silne objawy ustępują po kilku dniach, ale osłabienie i złe samopoczucie utrzymują się nawet 2 tygodnie
Temperatura
Przeziębienie: brak lub stan podgorączkowy do 38 stopni Celsjusza
Grypa: gorączka, temperatura powyżej 38 stopni Celsjusza
Objawy
Przeziębienie: kaszel suchy przechodzący, mokry, ból gardła, chrypka, zatkany nos lub cieknący katar, kichanie, umiarkowany ból głowy
Grypa: bóle mięśni i stawów, duszący i suchy kaszel, ból głowy, objawy ze strony układu pokarmowego – biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha, uczucie rozbicia i wyczerpania
Grypa jest niebezpieczną chorobą, głównie ze względu na ryzyko poważnych powikłań, które mogą ujawnić się nawet po kilku latach od niewłaściwie leczonej lub zaniedbanej infekcji. Podejrzenie grypy powinno zawsze być sygnałem do konsultacji z lekarzem. Niepokoić powinna gorączka powyżej 39⁰C utrzymująca się dłużej niż 48h, bóle ucha, silne bóle głowy i kości, ból podczas wdechu lub kaszlu, duszności, ropna plwocina. W takiej sytuacji lekarz określi rodzaj infekcji (wirusowa czy bakteryjna) i zaordynuje odpowiednie leki. Z wizytą nie należy zwlekać – szczególnie w przypadku grypy wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia jest kluczowe dla jego skuteczności i zminimalizowania ryzyka powikłań.
Przeziębienie w przeciwieństwie do grypy jest chorobą łagodną, z którą nasz układ odpornościowy jest w stanie samodzielnie sobie poradzić w ciągu około siedmiu dni. Istnieje powiedzenie, mówiące, że „katar leczony trwa tydzień, a nieleczony siedem dni”. Doskonale opisuje ono proces leczenia przeziębienia, które stosuje się w celu złagodzenia objawów, a nie skrócenia czasu choroby. Warto o tym pamiętać i jeśli objawy nie są mocno nasilone, zdać się na siły obronne własnego organizmu. Wiele osób nie wie chociażby, jaka jest funkcja stanu podgorączkowego, który oprócz tego, że jest objawem infekcji, jest też jednym z istotnych mechanizmów służących eliminacji atakujących nas patogenów.
Wirusy powodujące przeziębienie namnażają się w temperaturze 33⁰C, co wynika z ich przystosowania do temperatury panującej w środowisku błony śluzowej nosa. Zatem podwyższenie temperatury ciała powoduje znaczące zahamowanie jego rozwoju.
Są sytuacje, w których nie można zdać się jedynie na własny układ odpornościowy i należy sięgnąć po leczenie farmakologiczne, które złagodzi przebieg choroby. Jest to konieczne, gdy objawy są bardzo nasilone lub chcemy być w pełni aktywni zawodowo. Jednak przed wyborem preparatu z apteki warto przeanalizować, jakie konkretnie objawy są najbardziej uciążliwe w danym momencie.
Większość środków na przeziębienie ma w swoim składzie kilka substancji i działają wielokierunkowo. Wydawałoby się, że jest to ich zaletą, ale w rzeczywistości przyjmując je, często niepotrzebnie zwalczamy objawy…których nie mamy. Narażamy się w ten sposób na występowanie działań niepożądanych leków, których przecież nie musimy stosować. Kolejnym zagrożeniem jest to, że łatwo przeoczyć fakt, iż w różnych preparatach przyjmowanych w tym samym czasie jest ten sam składnik, co z kolei niesie ryzyko jego przedawkowania.
Najłatwiej taką sytuację zobrazować na przykładzie paracetamolu, który jest składnikiem większości leków złożonych na przeziębienie, a także leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty oraz z przepisu lekarza. Pacjent stosując lek na gorączkę, lek przeciwbólowy na ból głowy, kupiony w biegu w sklepie oraz lek przeciwbólowy na przewlekły ból stawów, zaordynowany przez specjalistę w istocie przyjmuje toksyczną dawkę paracetamolu, obecnego w każdym z tych środków.
Z tego powodu oraz szczególnie, jeśli poza preparatem na przeziębienie są zażywane inne leki, warto wybierać pozycje jednoskładnikowe, dopasowane do konkretnego objawu. W każdej sytuacji, w której podejmujemy się samoleczenia, powinniśmy mieć podstawową wiedzę na temat działania poszczególnych substancji leczniczych. Jeśli jest to możliwe, wybór leku najlepiej omówić z farmaceutą.
W największym skrócie, leczenie przeziębienia polega na zastosowaniu środka przeciwzapalnego, który w razie potrzeby będzie działał również przeciwgorączkowo i przeciwbólowo, środka zmniejszającego katar, leku na kaszel, dostosowanego do jego rodzaju oraz preparatu łagodzącego ból gardła i chrypkę. W tabeli zebrano najczęściej stosowane substancje lecznicze wraz z ich krótkim omówieniem, podzielone według objawów, na które działają.
Leki przeciwgorączkowe
Leki przeciwzapalne
Leki na katar
Leki na kaszel mokry
Leki na kaszel suchy
W wielu preparatach na przeziębienie i odporność znajduje się witamina C. Większości Polaków zapadła również w pamięć reklama, w której „niewyraźna” podziębiona osoba po zażyciu leku z witaminą C stawała się zdrowa i pełna życia. Od momentu odkrycia tejże witaminy przeprowadzono bardzo dużo badań dotyczących jej wpływu na odporność oraz długość i nasilenie objawów przeziębienia. Wnioski, jakie można z nich wyciągnąć są następujące:
Podsumowując, witamina C nie chroni przed infekcją, niemniej może skrócić czas trwania przeziębienia, jeśli jest przyjmowana regularnie lub zastosowana w wysokiej dawce na samym początku choroby.
W trakcie przeziębienia niemniej istotne od leków jest zapewnienie sobie optymalnego otoczenia. Pomieszczenia, w których przebywamy powinny być wietrzone, a temperatura nie powinna przekraczać 20⁰C. Suche i ciepłe powietrze wpływa szkodliwie na funkcje obronne błony śluzowej dróg oddechowych, hamując ruch rzęsek i utrudniając efektywne usuwanie wirusów. Jeśli musimy wyjść, to ubierajmy się ciepło, ale na tzw. „cebulę”, unikając dzięki temu wychłodzenia, ale także przegrzania. Na koniec nie można zapomnieć o konieczności przyjmowania większej ilości płynów niż normalnie, w celu nawodnienia organizmu, ułatwienia jego oczyszczania i rozrzedzania zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.