Kurkuma przyprawa, która leczy

Ostryż (ostryż długi) to roślina występująca dziko w Indiach. Ludność zamieszkująca te tereny zna go prawdopodobnie od tysięcy lat. W VII wieku roślina ta trafiła do Chin, w VIII – do Afryki Wschodniej, w XVII – na Jamajkę, na co wskazują pierwsze dotyczące jej zapiski. Dziś kurkuma jest powszechnie uprawiana w całej strefie tropikalnej.

Z pewnością Europejczycy nie dowiedzieliby się o niej w XIV wieku, gdyby nie … jedwab. To Marco Polo, poszukując tego cennego materiału, odkrywał po drodze niezwykłe zioła. Jedno z nich przypominało mu szafran i tak je opisał. Do dziś w wielu krajach kurkuma nazywana jest indyjskim szafranem. Francuzi mówią więc na nią safran des Indes, Anglicy – Indian saffron, Portugalczycy – açafrão da Índia, a Polacy – szafran indyjski. Przez bardzo długi czas na Starym Kontynencie kurkumę traktowano głównie jako przyprawę w kuchni. Okazało się jednak, że nadawanie potrawom charakterystycznego smaku, zapachu oraz koloru to nie jedyne właściwości tej rośliny.

Kurkuma jako roślina lecznicza

Żółto kwitnąca kurkuma należy do rodziny roślin imbirowatych. W Indiach już dawno temu stosowano ją do leczenia różnych dolegliwości. Obecnie uznawana jest za środek przeciwzapalny i przeciwutleniający. Wysuszone kłącza kurkumy mieli się na proszek, którego główny składnik stanowi żółta kurkumina. Działanie antyoksydacyjne kurkuminy jest porównywalne z tym, jakie wykazują witaminy C i E. W licznych badaniach wykazano, że substancja ta działa również przeciwzapalnie.

Właściwości i zastosowanie kurkuminy

Kurkumina hamuje aktywność kompleksu białkowego NF-kappa B, który bierze udział w odpowiedzi zapalnej komórki na bodziec. Badania pokazują, że hamuje ona aktywność enzymu COX-2 bez skutków ubocznych typowych dla leków hamujących COX-2. Naukowcy stwierdzili, że u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów kurkumina w dawce 1200 mg zmniejsza ból i poprawia zdolność ruchową równie skutecznie, jak wcześniej stosowane leki przeciwbólowe. Poprzez swoje działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne związek ten chroni wątrobę przed szkodliwymi substancjami, pobudza wydzielanie żółci i syntetyzowanie enzymów wątrobowych. Może być zatem pomocny w niestrawności. Ostatnie badania potwierdzają zdolność kurkuminy do zapobiegania rozwojowi wirusów, patogennych bakterii i drożdży Candida albicans. 

Kurkuma w domowej apteczce

Kurkuminę spotyka się w kompleksach roślinnych o działaniu przeciwzapalnym, razem z wiśnią, imbirem, kwercetyną i pieprzem. Zastosowany w nich specjalnie opracowany wyciąg z owoców pieprzu czarnego (tzw. Bioperine) aż czterokrotnie zwiększa wychwyt kurkuminy z ekstraktu ostryżu. Jest to niezwykle korzystne działanie, które z uwagi na słabe wchłanianie kurkuminy z przewodu pokarmowego wpływa zdecydowanie na poprawę skuteczności roślinnego kompleksu. Bardzo duże znaczenie ma także aktywność składników, dlatego najlepiej wybierać preparaty standaryzowane, przygotowane ze świeżych surowców, bez zbędnych sztucznych dodatków, zapakowane w butelki z ciemnego szkła.

Inne zastosowanie kurkumy

Kurkuma używana jest przede wszystkim jako aromatyczna przyprawa do potraw oraz jako dodatek do mieszanek przyprawowych, takich jak curry czy sambar masala. Dawniej stosowano ją do barwienia tkanin. Teraz służy za wskaźnik odczynu pH do wyrobu papierków wskaźnikowych, które w roztworach alkalicznych barwią się na czerwono, a w obojętnych pozostają żółte. Właściwości kurkumy znajdują zastosowanie również kosmetyce, gdzie wykorzystywane są przy barwieniu szminek, podkładów pod makijaż i płukanek do włosów. Z kolei olejek kurkumowy bywa używany do wyrobu perfum typu orientalnego.

Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.